လူမ်ဳိးႏွင့္ဘာသာစကား မ်ဳိးႏြယ္စု

           

   ျမန္မာစြယ္စံုက်မ္းအတြဲ ၆၊ စာမ်က္ႏွာ ၂၇၈ တြင္ ေမဂ်ာအင္းရစ္က ရွမ္းျပည္၊ သထံုနယ္တြင္ပအုိ၀္းတုိ႕သည္ နမ့္ေခ၊ တေတာက္၊ ကြန္လံုက်ဥ္စမ္းႏွင့္ ခုိင္ဟူ၍လူမ်ဳိးစုငါးစုကြဲသည္ဟုေရးသားေဖာ္ျပထားေလသည္။ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားအႏြယ္စုတစ္ခုလံုး အဓိကေျပာဆုိ ေသာစကားမွာ ကြန္လံုစကားျဖစ္သည္။ ပအုိ၀္းမ်ဳိးႏြယ္စုကိုကြန္လံု၊ ခရုိင္း၊ တေတာက္ဟူ၍မ်ဳိးႏြယ္စုႀကီးသံုးစုခြဲထားသည္။ ဟုိပံုးၿမိဳ႕နယ္ရွိ မဲနယ္ေတာင္ေဒသႏွင့္ ပင္လံုၿမိဳ႕နယ္က်န္းစန္းေတာင္ေဒသတြင္ေနထုိင္ၾကသည္။ ကြန္လံုမ်ဳိးႏြယ္စုသည္စီးပြားေရတြင္ အျခားမ်ဳိးႏြယ္စုထက္ပို မုိဖြံ႕ၿဖိဳးၾကေလသည္။

            “ခရုိင္း” ေခၚ အႏြယ္စုမွာ ကြန္လံုအႏြယ္စုႏွင့္ေရာေႏွာေနထုိင္လ်က္ရွိၾကၿပီး ဒုတိယလူဦးေရအမ်ားဆံုးမ်ဳိးႏြယ္စုျဖစ္၏။ ဤမ်ဳိးႏြယ္စု သည္ ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕၏ေတာင္ဘက္ေနာက္ပစ္၊ ထီရီး၊ နာရီ၊ ဟမ္စု၊ ၀င္ယႏွင့္ပင္ေလာင္းေဒသတုိ႕တြင္အမ်ားဆံုးေနထိုင္ၾကသည္။ ဤအႏြယ္ စုသည္ၿခံလုပ္ငန္းကို အဓိကထားလုပ္ကိုင္ၾကသျဖင့္ စီးပြားေရးအသင့္အတင့္ဖြံ႕ၿဖိဳးေလသည္။

            “တေတာက္” အႏြယ္စုမွာ ဓႏု၊ ေတာင္ရုိးတုိင္းရင္းသားမ်ားႏွင့္ေရာေႏွာေနထုိင္ၾကသည္ကိုေတြ႕ရသည္။ ဤအႏြယ္စုသည္ ေအာင္ပန္း၊ ဟဲဟုိး၊ တီက်စ္ေဒသတြင္ အမ်ားဆံုးေနထုိင္ၾကၿပီး ဟင္းသီးဟင္းရြက္စုိက္ပ်ဳိးေရးတြင္ ၀ါသနာထံုၾကေလသည္။

            ဦးမင္းႏုိင္ျပဳစုသည့္ “တုိ႕ေသြး တုိ႕သား တုိင္းရင္းသား” စာအုပ္၊ စာမ်က္ႏွာ ၅၅ တြင္ပအုိ၀္းလူမ်ဳိးတုိ႕တြင္ အႏြယ္ ၁၀ မ်ဳိးခန္႕ရွိသည္ ဟုေဖာ္ျပထားေသာ္လည္း ကၽြန္ေတာ္ေလ့လာမိသမွ်တြင္ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕၏ မ်ဳိးႏြယ္စုမ်ားႏွင့္ပ်ံ႕ႏွံ႕ေနထုိင္ရာေဒသမ်ားကို ေအာက္ပါ အတုိင္းခြဲျခားေလ့လာႏုိင္ေပသည္။

အမွတ္စဥ္	မ်ဳိးႏြယ္စု	ပ်ံ႕ႏွံ႕ေနထုိင္ရာေဒသ
၁	ပအုိ၀္းကြန္လံု	ဟုိးပံုၿမိဳ႕နယ္ရွိ မဲနယ္ေတာင္ေဒသ ပင္လံုၿမိဳ႕နယ္ က်န္းစန္းေတာင္ေဒသ။
၂	ပအုိ၀္း ခရုိင္း	ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕နယ္ရွိ ေနာင္ပစ္၊ ထီရီး၊ နာရီ၊ ၀င္လ၊ ဟမ္စု၊ ေနာင္ပစ္ႏွင့္ ပင္ေလာင္းေဒသ။
၃	ပအုိ၀္းတေတာက္	ဟဲဟုိးၿမိဳ႕နယ္၊ ပင္ေလာင္းၿမိဳ႕နယ္။
၄	ပအုိ၀္း၀ါးဖရဲ	ဟုိ၀မ္၊ မုိးနဲ။
၅	ပအုိ၀္းလြယ္အုိင္း	ေဟြးလံု၊ ေက်ာက္တန္းအေနာက္ဘက္ (ဟုိပံုးၿမိဳ႕နယ္)။
၆	ပအုိ၀္းက်န္းစန္း	မုိင္းပြန္ေခ်ာင္းအေရွ႕ဘက္၊ ပင္လံုအေနာက္ဘက္။
အမွတ္စဥ္	မ်ဳိးႏြယ္စု	ပ်ံ႕ႏွံ႕ေနထုိင္ရာေဒသ
၇	ပအုိ၀္းတယန္	လြယ္လံု၊ ပင္ေလာင္းၿမိဳ႕နယ္။
၈	ပအုိ၀္းဓႏု	ရြာငံ၊ ရပ္ေစာက္ၿမိဳ႕နယ္။
၉	ပအုိ၀္းပန္နင္	အင္းယားရြာ၊ ေညာင္ေရႊၿမိဳ႕နယ္၊ ေနာင္မြန္အေနာက္ဘက္။
၁၀	ပအုိ၀္း ပေတာင္	လိြဳင္ေကာ္အေနာက္ဘက္၊ မုိးၿဗဲၿမိဳ႕နယ္၊ ဖယ္ခုံၿမိဳ႕နယ္။
၁၁	ပအုိ၀္ းတရိုင္	ပင္ေလာင္းၿမိဳ႕နယ္။
၁၂	ပအုိ၀္း ေတာင္ရုိး	ယုိးဒယားနယ္စပ္ႏွင့္ကရင္ျပည္နယ္ၾကားေဒသ။
၁၃	ပအုိ၀္း ပထံု	ကယားျပည္နယ္။
၁၄	ပအုိ၀္း တကြာ	မုိင္းပန္ၿမိဳ႕နယ္။
၁၅	ပအုိ၀္း ကြန္စံ	နမ့္ဟတ္၊ နမ့္ပိုဟြန္၊ ဟုိပန္ၿမိဳ႕နယ္။

            ပင္းတယၿမိဳ႕နယ္အနီးတြင္ ငေသာက္ရင္းအႏြယ္စုႏွင့္ မုိင္းကုိင္ၿမိဳ႕နယ္တြင္ေငြေတာင္သူ အႏြယ္ရွိေသးသည္ဟု သိရသည္။ ပင္းတယၿမိဳ႕အနီးရွိ ငေသာက္ရင္းမ်ဳိးႏြယ္စုေျပာဆုိေသာစကားမွာ ပအုိ၀္းႀကီး (ကြန္လံု၊ ခရုိင္း၊ တေတာက္) မ်ဳိးႏြယ္စုတုိ႕ ရုတ္တရက္နားမ လည္ေပ။ သုိ႕ေသာ္တစ္လံုးခ်င္းေလ့လာပါက ပအုိ၀္းစကားမ်ားပင္ျဖစ္ေၾကာင္းသိရေပသည္။

ဘာသာစကား

            ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ ကရင္ဘာသာစကားႏွင့္ နီးစပ္ေသာဘာသာစကားကိုေျပာဆုိၾကသည္။ ထုိ႕ျပင္ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသား တုိ႕ဘာသာစကားတြင္ ပါဠိစကားမ်ား၊ ေပါရာဏာစကားမ်ားပါ၀င္ေနသည္ကိုေတြ႕ရ၏။ ထုိ႕ျပင္ ျမန္မာစကားနွင့္ဆင္တူအသံကြဲေသာစကား မ်ားလည္းပါ၀င္ေနေၾကာင္းေတြ႕ရွိေပသည္။ စကားေျပာရာတြင္ျဖစ္ေစ၊ စာဖတ္ရာတြင္ျဖစ္ေစ “ ရ ” ကို (Ra) သံပါေအာင္ေျပာၾက၊ ဖတ္ၾက သည္။ ဂဏန္းအေခၚအေ၀ၚကိုၾကည့္လွ်င္ ျမန္မာ “ တစ္ ” ေနရာတြင္ (တ)၊ “ ႏွစ္ ” ေနရာတြင္ (နီ)၊ “ သံုး ” ေနရာတြင္ (စံု)၊ “ ေလး ” ေနရာ တြင္ (လစ္)၊ “ ငါး ” ေနရာတြင္ (ငတ္) စသည္ျဖင့္ အေလးအေပါ့ေလာက္သာကြာျခား၏။

ဂဏန္းအေခၚအေ၀ၚမ်ား

ပအုိ၀္းအေခၚအေ၀ၚ

ျမန္မာအေခၚအေ၀ၚ

၁                    တဗာ ၂                    နီဗာ ၃                    စံုဗာ ၄                    လစ္ဗာ ၅                    ငတ္ဗာ ၆                    စူဗာ ၇                    ႏြတ္ဗာ ၈                    စြတ္ဗာ ၉                    ကြတ္ဗာ ၁၀                  တရွီ ၁၀၀                ၾတာ ၁၀၀၀              ႀတိန္ ၁၀၀၀၀            တေသာင္ ၁၀၀၀၀၀          တသိန္ ၁၀၀၀၀၀၀        တသန္

တစ္                         ႏွစ္                         သံုး                         ေလး                         ငါး                         ေျခာက္                         ခုနစ္                         ရွစ္                         ကိုး                         တစ္ဆယ္                         တစ္ရာ                         တစ္ေထာင္                         တစ္ေသာင္း                         တစ္သိန္း                         တစ္သန္း

            ေအာက္ေဖာ္ျပပါအျခားအေခၚအေ၀ၚမ်ားကို ေလ့လာၾကည့္ပါကလည္း ျမန္မာဘာသာစကားႏွင့္ဆင္ေနေၾကာင္းေတြ႕ရေပသည္။

ပအုိ၀္းအေခၚ	ျမန္မာအေခၚ
ထီ ဟန္အုိ လုိ ဖ၀ါ သတ္သာ တံခါ မုိဖာ လာ ကြိဳက္ ၀ါဆံု နားရီ ဗံု ေရြယ္ ေဆ ယိုခါ ထိန္သိမ္ စာက္ ပြယ္ ေက်ာင္	ထီး ဟင္း လူ ပ၀ါ သက္သာ တံခါး မိဘ လ ကိုက္ ၀ါးရံု နာရီ ပံုး ရည္ရြယ္ ေစ်း ယခုအခါ ထိန္းသိမ္း စက္ ပြဲ ေက်ာင္း

                        အျခားတူညီေသာစကားမ်ားလည္းရွိသည္။

            ပအုိ၀္းစကားတြင္ ျမန္မာေပါရာဏာႏွင့္ ပါဠိစကားလံုးမ်ားလည္းမ်ားစြာပါ၀င္ေနၾကေၾကာင္းေတြ႕ရသည္။ ေျပာေသာစကားမ်ားတြင္ ေက်းဇူး၊ ေမတၱာ၊ သစၥာ၊ ကရုဏာ၊ ဒုကၡ၊ သုခ၊ အနိစၥ၊ အက်ဳိးအေၾကာင္း၊ ကံၾကမၼာ၊ ကုသိုလ္ စသည့္စကားမာ်းကိုအမ်ားဆံုးထည့္သြင္းေျပာ ဆုိၾကသည္ကိုေလ့လာေတြ႕ရွိႏုိင္ေပသည္။

            ျမန္မာစကားမ်ားကိုလည္းေျပာဆုိၾကသည္ကိုေတြ႕ရ၏။ ဥပမာအားျဖင့္ ကန္ေတာ့သည္၊ လွဴသည္၊ ရုိေသ၊ ေဘးရန္ကင္းရွင္း၊ အစိုးရ၊ ဘာသာ၊ သာသနာ၊ အစည္းအေ၀း၊ ေရနံ၊ ဆုိင္အစရွိသည့္ ေ၀ါဟာရမ်ားပင္ျဖစ္၏။

ရုပ္သြင္ျပင္

            ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ အမ်ားအားျဖင့္ တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး ရုပ္သြင္ျပင္တူညီၾကသည္ကိုေတြ႕ရသည္။ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕ သည္ ေျမယာကို အရင္းျပဳ၍လုပ္အားႏွင့္ေပါင္းစပ္ကာကုန္ထုတ္လုပ္ေသာလူမ်ဳိးမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ ေနထြက္မွေန၀င္ အလုပ္ခြင္တြင္လုပ္အား ကို အခ်ိန္ျပည့္အသံုးျပဳရသျဖင့္ ကိုယ္ခႏၶာႀကီးထြားသန္မာသည္။ ႂကြက္သားဖြံ႕ၿဖိဳးသန္မာသည္။ အရပ္အေမာင္းမွာ အေနေတာ္ရွိၿပီးအမ်ဳိး သားမ်ားမွာ ပ်မ္းမွ်ျခင္းအားျဖင့္ ၅ ေပ၊ ၂ လက္မခန္႕ရွိၾကသည္။ ခ်င္း၊ ကခ်င္လူမ်ဳိးတုိ႕ႏွင့္တူသေယာင္ေယာင္ရွိ၏။ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕၏ မ်က္ႏွာက်ပံုမွာေလးေထာင့္ခပ္က်က်ပံုရွိ၏။ အမ်ားအားျဖင့္ ႏွာတံေပၚလြင္ၾကသည္။ ႏႈတ္ခမ္းအနည္းငယ္ထူသည္။ အသားလတ္သည္။ မ်က္လံုး၊ မ်က္ခံုး၊ ဆံပင္နက္၍ေျဖာင့္သည္။ ဆံပင္ေကာင္းၾကသည္။ မ်က္လံုးမွာ မက်ဥ္းမက်ယ္အေနေတာ္ရွိ၏။ မ်က္စိျပဴးသူအလြန္နည္း၏။ မ်က္ရစ္ေပၚလြင္ၿပီးမ်က္စိမွာ အညိဳေရာင္ျဖစ္သည္။ မ်က္စိအားေကာင္းၾကၿပီး မ်က္မွန္တပ္ရသူနည္းသည္။

က်န္းမာေရး

            ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ အမ်ားအားျဖင့္ က်န္းမာေရးေကာင္းၾကသည္။ က်န္းမာေရးေေကာင္းၾကျခင္းမွာလည္း သဘာ၀အေျခ အေနမ်ား၏ စြမ္းေဆာင္ဖန္တီးမႈေၾကာင့္ဟုဆုိႏုိင္သည္။ အမ်ဳိးသမီးမ်ားသည္ အမ်ဳိးသားမ်ားထက္ ပို၍အလုပ္လုပ္ႏုိင္သျဖင့္ ပို၍က်န္းမာၾက သည္။ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ ရြာမ်ားကိုေတာင္ေပၚေတာင္ထပ္တြင္တည္ထားသျဖင့္ မိမိတုိ႕ပတ္၀န္းက်င္တြင္ အၿမဲစိမ္းလန္းစိုျပည္ လ်က္ရွိေသာ သဘာ၀အေျခအေနမ်ားကို အၿမဲတမ္းထိေတြ႕ေနရ၏။ စိမ္းလန္းေသာသဘာ၀အေျခအေနသည္ စိတ္ခ်မ္းသာေစသည္။ ရႊင္လန္းေစသည္။ စိတ္ပ်ဳိလွ်င္ကိုယ္ႏုရသည္သာျဖစ္သည္။

            ရွမ္းျပည္နယ္ရွိ ပအုိ၀္းေက်းရြာတုိ႕၏ ပတ္၀န္းက်င္အေျခအေနသည္ ေကာင္းမြန္လွ၏။ ျခင္ေကာင္ေပါက္ဖြားမႈနည္းပါးေသာ ေတာင္ ေပၚေဒသအျမင့္တြင္ရွိျခင္း၊ မုိးရြာသြန္းၿပီးခ်ိန္တြင္ေရ၀ပ္မႈမရွိျခင္းတုိ႕ေၾကာင့္ ျခင္ေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚေသာေရာဂါတုိ႕မွ ကင္းေ၀ေလသည္။ မုိးရြာ ေသာအခါတြင္လည္း အမိႈက္သရုိက္မ်ားသည္ေတာင္ေစာင္းအတုိင္းေမ်ာပါသြားၾကသျဖင့္ ေက်းရြာသန္႕ရွင္းမႈကိုအားေပးသဲ့သုိ႕ရွိ၏။ ထုိ႕ ေၾကာင့္ ယင္ေကာင္မွေပါက္ဖြားေသာေရာဂါတုိ႕မွလည္းကင္းေ၀းေစသည္။

            ျခင္ကိုက္ရာမွျဖစ္ေသာ ငွက္ဖ်ားေရာဂါမွာလည္း ပအုိ၀္းေက်းရြာမ်ားတြင္ မရွိသေလာက္နည္းပါးသည္။ သို႕ေသာ္မုိးရာသီအခ်ိန္တြင္ ေျမျပန္႕ေဒသသုိ႕ဆင္း၍ လယ္ယာလုပ္ကိုင္စားေသာက္သူတုိ႕သည္ ထုိေဒသမွငွက္ဖ်ားရရွိလာတတ္၏။ ေနရပ္ေဒသသို႕ျပန္ေရာက္ေသာ အခါတြင္ ကိုယ္ခံအားနည္းၿပီး အေအးဒဏ္ကိုမခံႏုိင္သျဖင့္ နမိုးနီးယားေခၚ အဆုတ္ေရာင္ေရာဂါျဖစ္တတ္ၾကသည္။ ဤသို႕ငွက္ဖ်ားေရာဂါအခံ ရွိၿပီး နမိုးနီးယားျဖစ္၍ေသဆံုးရသူမ်ားလည္းရွိေလသည္။

            ေက်းရြာသန္႕ရွင္းမႈေကာင္းမြန္သျဖင့္ ယင္ေကာင္ေပါက္ဖြားမႈမရွိျခင္း၊ ေရေႏြးၾကမ္းကိုစြဲစြဲၿမဲၿမဲေသာက္သံုးျခင္းတုိ႕ေၾကာင့္ ၀မ္းေရာဂါ ျဖစ္ပြားမႈမရွိေပ။ ပအုိ၀္းေက်းရြာတုိ႕တြင္ ကပ္ေရာဂါအျဖစ္ဆုိက္ေရာက္ေလ့ရွိေသာ ေရာဂါမွာ ပလိပ္ေရာဂါျဖစ္သည္။ စုိက္ခင္းဧကေပါမ်ားျခင္း အိမ္ေဆာက္လုပ္ရာတြင္ ႂကြက္ခုိေအာင္းႏုိင္မည့္ေနရာမ်ားမရွိေအာင္ေတြးဆႀကံစည္မႈမရွိျခင္းတုိ႕ေၾကာင့္ႂကြက္ေပါမ်ားလွသည္။ ႂကြက္ ေၾကာင့္လူတုိ႕၏ က်န္းမာေရးကိုသာမက စိုက္ခင္းမ်ား၊ အ၀တ္အထည္မ်ား၊ အိမ္ေထာင္ပရိေဘာဂမ်ား၊ ကိုက္ျဖတ္ျခင္းျဖင့္၊ စီးပြားေရးနိမ့္က်မႈ ကိုျဖစ္ေစသျဖင့္ႂကြက္သုတ္သင္ေရးကိုျပဳလုပ္သင့္သည္။

            အေသအေပ်ာက္မ်ားေသာေရာဂါတစ္ခုမွာ တီဘီျဖစ္သည္။ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕၏ အိမ္ကိုသက္ကယ္၊ ၀ါးထရံတုိ႕ျဖင့္ေဆာက္ လုပ္ထားသည္ကမ်ားသည္။ ေလ၀င္ေပါက္မ်ားရွိေသာ္လည္း ျပတင္းေပါက္မ်ားမရွိျခင္းေၾကာင့္ ေလေကာင္းေလသန္႕ႏွင့္ ေနေရာင္ကိုမရရွိ ေပ။ အိမ္ထဲတြင္ မီးလံႈရန္မီးဖုိထားသျဖင့္၊ မီးခုိမ်ားျဖင့္မႊန္ေလ့ရွိသည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္တီဘီေရာဂါမ်ားျဖစ္ပြားလြယ္သည္။ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕ ၏အိမ္ကိုျပတင္းေပါက္ေဖာက္လုပ္ရန္စည္းရံုးဖုိ႕လုိေပသည္။

            အျဖစ္မ်ားေသာ အျခားေရာဂါမ်ားမွာ မက္ကေလာင္ႏွင့္ လည္ပင္းႀကီးေရာဂါတုိ႕ျဖစ္သည္။ မက္ကေလာင္မွာ အပူအားႀကီးေသာ ေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ တုိက္ဖြိဳက္ႏွင့္ဆင္သည္။ လည္ပင္းႀကီးေရာဂါျဖစ္ရျဖင္းမွာသူတုိ႕၏ စားသံုးေသာဆားထဲတြင္ အုိင္အုိဒင္းနည္းလြန္း၍ျဖစ္ သည္။ ယခုအခါ အစုိးရက ေတာင္ေပၚေဒသသုိ႕ျဖန္႕ခ်ိေသာဆားထဲတြင္ ပိုတက္ဆီယမ္ အုိင္အုိဒုိက္ေခၚ ဆားတစ္မ်ဳိးေရာထည့္ေပးျခင္းျဖင့္ ေရာဂါျဖစ္ပြားမႈႏႈန္းက်ဆင္းလာလိမ့္မည္ဟုေမွ်ာ္လင့္ရေပသည္။

            ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ အမ်ားအားျဖင့္ က်န္းမာသန္စြမ္းၾက၏။ သက္ႀကီးရြယ္အုိ အသက္ ၆၀ ေက်ာ္မ်ားပင္လွ်င္ က်န္းမာ သန္စြမ္းၿပီး ငါးရက္တစ္ေစ်းက်င္းပသည္ေစ်းသို႕ ေတာင္တက္ေတာင္ဆင္းခရီးျဖင့္ သြားႏုိင္ၾကသည္။ ဤသည္မွာ သဘာ၀အေျခအေန ေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ ေတာင္ေပၚေဒသ ပထ၀ီအေနအထားေၾကာင့္လည္းေကာင္းျဖစ္သည္။

ေဆးပညာ

            ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ ေဆးဆရာကို “ ဆရာတစီ ” ဟုေခၚၾကသည္။ ေဆးဆရာသည္ ရြာလူထု၏ခ်စ္ခင္မႈႏွင့္ ယံုၾကည္ကိုး စားျခင္းကိုခံရေလသည္။ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းေဆးဆရာမ်ားကိုင္ေဆာင္ေသာေဆးမွာ ျမန္မာတုိင္ရင္းေဆးဆရာမ်ားကဲ့သုိ႕ပင္ေဆးျမစ္၊ ေဆးရြက္၊ ေဆးဥတုိ႕ကိုအမႈန္႕ႀကိတ္ထားေပသည္။ “ မာရွယ္ ” က ၎၏စာအုပ္တြင္ ပအုိ၀္းေဆးဆရာမ်ားသည္ ေဆးပင္တုိ႕၏အာနိသင္ကိုသိရွိၾက သည္မွာယုံမွားဖြယ္မရွိေသာ္လည္း ၎အတတ္ပညာကို မည္သူ႕ထံမွမည္သည့္အခ်ိန္ကရရွိခဲ့သည္ကို သိရွိရန္ခဲယဥ္းလွသည္ဟုေရးသားေဖာ္ ျပထားသည္ကိုေတြ႕ရသည္။

            ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းေဆးပညာသည္ရွမ္း၊ ျမန္မာ၊ မြန္လူမ်ဳိးတုိ႕ႏွင့္ေပါင္းသင္းဆက္ဆံရာမွ တုိးတက္လာခဲ့သည္ဟုယူဆၾကသည္။ ဤေဆးဆရာတုိ႕သည္ သိပၸံနည္းက်က်တက္ေျမာက္သည္ဟု မဆုိသာေသာ္လည္း ၎တုိ႕ေၾကာင့္အခ်ဳိ႕ေသာေရာဂါတုိ႕ ေပ်ာက္ကင္းၾက သည္ကားအမွန္ပင္ျဖစ္သည္။ အခ်ဳိ႕ေသာပအုိ၀္းေက်းရြာမ်ားတြင္ အယူသီးမႈမ်ားရွိၾကသျဖင့္ က်န္းမာေရးတုိးတက္မႈေႏွာင့္ေႏွးရသည္။ ဥပမာ ကေလးတစ္ေယာက္ဖ်ားေနသည့္အခ်ိန္ၾကာျမင့္ပါက မေကာင္းဆုိး၀ါးမ်ား၀င္ကပ္သည္ဟုယူဆၿပီးအစားအေသာက္ကန္ေတာ့ပြဲတုိ႕ျဖင့္ ပူေဇာ္ ေကၽြးေမြးၾကသည္။

ျပန္႕ႏွံ႕ေနထုိင္ရာေဒသ

            ပအုိ၀္းတုိ႕သည္ ကရင္လူမ်ဳိးတုိ႕တြင္လူဦးေရအားျဖင့္တတိယအမ်ားဆံုးျဖစ္သည္။ ၁၉၃၁ ခုႏွစ္ သန္းေခါင္စာရင္းအရ ျမန္မာႏုိင္ငံအ တြင္းရွိ ပအုိ၀္းလူဦးေရသည္ ၂၂၅၈၂၂ ေယာက္ျဖစ္သည္ဟုသိရသည္။ ယင္းတုိ႕သည္ ျမန္မာႏုိင္ငံအေရွ႕ဘက္နယ္စပ္ေဒသ၊ ရွမ္းျပည္ေတာင္ ပုိင္း၊ အလယ္ပိုင္းႏွင့္ အေနာက္နယ္စပ္ေဒသတုိ႕တြင္ အႏွံ႕အျပားေတြ႕ရွိရသည္။ ပအုိ၀္းတုိ႕အခ်က္အခ်ာေဒသႏွစ္ခုမွာ သံလြင္ျမစ္ေအာက္ ပိုင္းပတ္၀န္းက်င္ေဒသမ်ားႏွင့္ ေတာင္ပိုင္းရွမ္းျပည္ သထံုနယ္ (ဆီဆုိင္နယ္) တုိ႕ျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံေအာက္ပိုင္းရွိ က်ဳိကၡမီခရုိင္ႏွင့္ သထံု ခရုိင္ ပအုိ၀္းလူဦးေရ ၅၃၁၅၉ တုိ႕တြင္ ပအုိ၀္းလူမ်ဳိးမ်ားအမ်ားဆံုးေနထုိင္ၾကသည္။ ေတာင္ငူခရုိင္၊ ပဲခူးခရုိင္၊ ဖားအံခရုိင္ (ပအုိ၀္းရြာႏွစ္ရြာရွိ သည္။) ၊ ကယားျပည္နယ္ ( ပအုိ၀္းလူဦးေရ ၂၃၀၀ ) ေကာ့ကရိတ္ၿမိဳ႕တြင္လည္း ပအုိ၀္းလူမ်ဳိးမ်ားအႏွံ႕အျပားေနထုိင္ၾကသည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံ အပတြင္ ယိုးဒယား၊ ကေမၺာဇႏုိင္ငံမ်ားႏွင့္ မဲေခါင္ျမစ္ေအာက္ပိုင္းေဒသတုိ႕တြင္လည္း ပအုိ၀္းလူမ်ဳိးမ်ားအထင္အရွားရွိသည္။

            ျမန္မာႏုိင္ငံေတာင္ပိုင္းသထံုခရုိင္သည္ပအုိ၀္းလူမ်ဳိးတုိ႕မူလဇာတိေဒသျဖစ္သည္။ ဒ႑ာရီပံုျပင္မ်ားအရ ပုဂံျပည္သုိ႕အေနာ္ရထာမင္း သံု႕ပန္းအျဖစ္ ဖမ္းယူသြားေသာသထံုျပည့္ရွင္မႏူဟာမင္းသည္ ပအုိ၀္းလူမ်ဳိးဟုဆုိသည္။ ပုဂံသို႕ မႏူဟာမင္းပါသြားၿပီးေနာက္တြင္ ႏုိင္ငံၿပိဳကြဲ ၍ အခ်ဳိ႕ပအုိ၀္းတုိ႕သည္ ေျမာက္ဘက္သုိ႕ေရာက္သြားၿပီးလွ်င္ ရွမ္းျပည္ေတာင္ပိုင္းတြင္ သထံုနယ္သစ္ (ဆီဆုိင္နယ္) တည္ေထာင္ၾကသည္ ဟုဆုိသည္။ သထံုျပည္မွ ေျပးလာေသာအခ်ဳိ႕ပအုိ၀္းတုိ႕သည္ေျမလတ္တြင္လည္း အေျခစုိက္ၾကသည္။ ပုဂံေက်ာက္စာတုိ႕တြင္ “ ေတာင္သူ ” ဟူ၍ေဖာ္ျပပါရွိရကား ပုဂံေခတ္ကပင္ပအုိ၀္းႏွင့္ျမန္မာအဆက္အသြယ္ရွိသည္ဟုယူဆရေၾကာင္းျဖင့္ ျမန္မာ့စြယ္စံုက်မ္း၊ အတြဲ (၆)၊ စာမ်က္ႏွာ ၂၇၈ တြင္ေရးသားထားေလသည္။

            ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕ယဥ္ေက်းမႈဌာန ပအုိ၀္းလူမ်ဳိးစာတမ္းတြင္ ရွမ္းျပည္ေတာင္ပိုင္းရွိ ပအုိ၀္းလူမ်ဳိးလူဦးေရ စုစုေပါင္းမွာသံုးသိန္းငါးေသာင္း မွ ေလးသိန္းအထိရွိမည္ဟုခန္႕မွန္းေလသည္။ ပအုိ၀္းတုိ႕အမ်ားဆံုးေနထုိင္သည့္ မဲနယ္ေတာင္ေဒသတြင္ လူဦးေရႏွစ္သိန္းရွိမည္ဟုခန္႕မွန္း ေလသည္။ ရွမ္းရုိးရာယဥ္ေက်းမႈစာေစာင္တြင္ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ ရွမ္းျပည္နယ္တြင္ တစ္သိန္းခန္႕ရွိမည္ဟုေဖာ္ျပထားေလသည္။

            ရွမ္းျပည္နယ္ေတာင္ပိုင္းတြင္ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားလူဦးေရ ေသာင္းေက်ာ္ေနထုိင္ေသာၿမိဳ႕နယ္ေျခာက္ၿမိဳ႕နယ္ရွိသည္။ အနည္းအ မ်ားအလုိက္ေဖာ္ျပရလွ်င္ ပင္ေလာင္း၊ ေတာင္ႀကီး၊ ဟုိပံုး၊ ဆီဆုိင္၊ ကေလာႏွင့္ လြိဳင္ေကာ္ၿမိဳ႕နယ္မ်ားျဖစ္ၾကသည္။ ပင္းဒယ၊ နမ့္စန္၊ ေညာင္ေရႊ၊ ရြာငံ၊ ရပ္ေစာက္၊ ဖယ္ခံု၊ ေမာက္မယ္၊ မုိင္းကိုင္၊ မုိင္းပန္၊ မုိးနဲႏွင့္ လဲခ်ားၿမိဳ႕နယ္မ်ားလည္းေတြ႕ရေပသည္။ ယင္းၿမိဳ႕မ်ားအနက္ ဆီဆုိင္၊ ဘန္းယဥ္၊ ေနာင္မြန္၊ နမ့္ခုတ္၊ ဟုိပံုးႏွင့္ လြိဳင္လင္ၿမိဳ႕နယ္မ်ားတြင္ အမ်ားစုေနထုိင္ၾကသည္။ ရွမ္းျပည္နယ္တြင္ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသား တုိ႕ ၃၁% ခန္႕ေနထုိင္ၾကသည္။

            ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ ရွမ္းျပည္နယ္ေတာင္ပိုင္းတြင္ ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕ကိုဗဟုိျပဳ၍ အေနာက္ဘက္တြင္ပင္ေလာင္းၿမိဳ႕နယ္၊ ေျမာက္ဘက္တြင္ မုိင္းကိုင္ၿမိဳ႕နယ္၊ အေရွ႕ဘက္တြင္ မုိးနဲ၊ မုိင္းပန္႕ၿမိဳ႕နယ္၊ ေတာင္ဘက္တြင္ ကယားျပည္နယ္အထိျပန္႕ႏွံ႕ေနထုိင္ၾကသည္။

            ရွမ္းျပည္နယ္ေတာင္ပိုင္းအျပင္ ျမန္မာျပည္ေအာက္ပိုင္း ေကာ့ကရိတ္၊ ဖားအံ၊ က်ဳိကၡမီ၊ သထံုတြင္လည္းေကာင္း၊ ပဲခူးတုိင္းအတြင္း ပဲခူးၿမိဳ႕နယ္၊ ေတာင္ငူၿမိဳ႕နယ္၊ ထန္းတပင္ၿမိဳ႕နယ္၊ ေတာကၽြဲအင္း၊ ေက်ာက္တံခါး၊ ဒုိက္ဦးၿမိဳ႕နယ္မ်ားတြင္လည္းေကာင္း၊ ရွမ္းျပည္နယ္ေျမာက္ ပိုင္းတြင္ နမၼတူၿမိဳ႕၀န္းက်င္တြင္လည္းေကာင္းေနထုိင္ၾကေသးသည္ဟု မွတ္သားရသည္။

            ဆာ၊ ေဂ်၊ ေဂ်ာ့စေကာ့ (Sir George Scott) ၏ မွတ္တမ္းအရ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ ျမန္မာျပည္တြင္သာမက ထုိင္း၊ ကေမာၻ ဒီးယား၊ မဲေခါင္ျမစ္၀ွမ္းေတာင္ပိုင္းတြင္လည္း ျပန္႕ႏွံ႕ေနထုိင္လ်က္ရွိေၾကာင္းသိရေပသည္။

            ထုိင္းႏုိင္ငံသို႕ေရာက္ဖူးသည့္ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားသက္ႀကီးပိုင္းအခ်ဳိ႕၏ေျပာျပခ်က္အရ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ ထုိင္းႏုိင္ငံအ တြင္းတြင္ ျမန္မာျပည္နယ္နိမိတ္ႏွင့္ ပိုမုိနီးစပ္ေသာ ဇင္းမယ္ၿမိဳ႕ပတ္၀န္းက်င္မဲခ်ီးမဲစာ၊ ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕မ်ားအထိ အနည္းငယ္ျပန္႕ႏွံ႕ေနထုိင္ လ်က္ရွိေၾကာင္းသိရေပသည္။

            ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ ရွမ္းျပည္နယ္တြင္ ေပေပါင္း ၃၀၀၀ မွ ၁၀၀၀၀ အထိျမင့္မားေသာ ေတာင္ေပၚေဒသတြင္ ေနထုိင္ၾက သည္။ ပေဒသရာဇ္တုိ႕ ဖိႏွိပ့္မႈေၾကာင့္ ခ်ဳိင့္၀ွမ္းေဒသေျမျပင္သို႕ မဆင္းသက္ႏုိင္ေသးဘဲ ေတာင္ထိပ္ေပ်ာ္တုိင္းရင္းသားမ်ားအျဖစ္ရပ္တည္ခဲ့ ၾကသည္။ ေစာ္ဘြားမ်ား အာဏာစြန္႕ၿပီးေသာအခါ ေျမနိမ့္ခ်ဳိင့္၀ွမ္းမ်ားသုိ႕ ဆင္းသက္ေနထုိင္ၾကသည္ကိုေတြ႕ရသည္။ ဥပမာ-နမ့္စန္ၿမိဳ႕နယ္ ၀မ္ပံုရြာတြင္လည္းေကာင္း၊ ဖယ္ခံုၿမိဳ႕နယ္၊ ပင္ေလာင္းၿမိဳ႕နယ္မ်ားတြင္လည္းေကာင္းေတြ႕ရေပသည္။ မုိးၿဗဲေရကာတာတည္ေဆာက္ၿပီးေသာ အခါ ပင္ေလာင္းၿမိဳ႕နယ္မွ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ လယ္ယာလုပ္ကိုင္ရန္ ကယားျပည္နယ္ဘက္သို႕ေျပာင္းေရႊ႕ေနထုိင္ခဲ့ၾကရာ ယခုအ ခါ ရြာေပါင္း ၅၀ ေက်ာ္ရွိၿပီဟုသိရသည္။

            ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ မဲနယ္ေတာင္ေဒသတြင္ အဓိကေနထုိင္ၾကသည္။ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားႏွင့္ မဲနယ္ေတာင္သည္ ကုိင္းကၽြန္းမွီ ကၽြန္းကိုင္းမွီသဖြယ္ရွိေလသည္။ မဲနယ္ေတာင္သည္ ဟုိပံုးၿမိဳ႕နယ္၊ နမ့္ခုန္ၿမိဳ႕နယ္၊ ေနာင္မြန္၊ ဘန္းယဥ္ေဒသပါ၀င္လ်က္ ေတာင္ ေျမာက္သြယ္တန္းေနေသာေတာင္တန္းျဖစ္သည္။ ဤေဒသတြင္ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားႏွစ္သိန္းခန္႕ရွိမည္ဟု ခန္႕မွန္းၾကသည္။ မဲနယ္ေတာင္ တန္းေဒသသည္ သနပ္ဖက္အႀကီးအက်ယ္စုိက္ပ်ဳိးေသာေဒသျဖစ္၍ ပအုိ၀္းတုိင္ရင္းသားတုိ႕၏ စီးပြားေရး ဘူမိနက္သန္မွန္ေသာေဒသျဖစ္ ေလသည္။

            ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕နယ္တြင္ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားအမ်ားဆံုးေနထုိင္ၾက၏။ ၁၉၇၃ ခုႏွစ္၊ သန္းေခါင္စာရင္းအရ၊ ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕နယ္တြင္ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသား ခုနစ္ေသာင္းခန္႕ေနထုိင္လ်က္ရွိေၾကာင္းသိရသည္။ ေရႊေညာင္၊ စဥ့္ဟယ္မွလႊဲလွ်င္ က်န္ေဒသမ်ားသည္ပအုိ၀္းတုိင္းရင္း သားအမ်ားဆံုးေနထုိင္ၾကသည္။

            ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ အမ်ားအားျဖင့္ ၿခံလုပ္ငန္းႏွင့္ေတာင္ယာလုပ္ငန္းျဖင့္ အသက္ေမြးၾကသည္။ ေက်းရြာတည္ေထာင္ရာ တြင္လည္းစိုက္ပ်ဳိးေရးအထြက္ ေျမၾသဇာေကာင္းမြန္သည့္ ေဒသကိုအဓိကထားၾကသည္။ ထုိေနာက္ေရရရွိေရးႏွင့္ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရးကို စဥ္းစားၾကသည္။ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ ရွမ္းကုန္ေျမျမင့္၏ ျမင့္ေသာအရပ္တြင္ေနထုိင္ၾကသျဖင့္ ပအုိ၀္းေက်းရြာမ်ားကို ေတာင္ေစာင္း ေတာင္ထိပ္မ်ားတြင္ေတြ႕ရသည္။ ရြာမ်ားကို စနစ္တက်အကြက္ခ်ေဆာက္လုပ္ထားျခင္းမရွိေပ။

            အခ်ဳိ႕ေဒသမ်ားတြင္ ေတာင္ပတ္လည္၀ုိင္းရံလ်က္ရွိေသာ ဒယ္အုိးသ႑ာန္ေျမျပင္ခ်ဳိင့္၀ွမ္း၌ ရြာတည္ေထာင္ၾကသည္။ ဒယ္အုိးသ ႑ာန္ေျမျပင္မွာ မညီညာလႈိင္းထေနသည့္ မ်က္ႏွာျပင္မ်ားျဖစ္သည္။ ဤသို႕လိႈင္းထေနသည့္ ကုန္ေျမႏွစ္ခုစပ္ၾကားေျမနိမ့္ပိုင္းတြင္ လယ္ယာ ၿခံေျမမ်ား စုိက္ပ်ဳိးၾကသည္ကို ေတြ႕ရေပသည္။ လိႈင္းထကုန္းေျမ၏ဆင္ေျခေလွ်ာတြင္မူ ေတာင္ယာလုပ္ငန္းကိုလုပ္ၾကသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ ပင္ေလာငး္ၿမိဳ႕နယ္ရွိ ပင္မြန္းရြာ၊ ေမတုိင္ရြာ၊ ငိုလွရြာ၊ ပုန္ေလာရြာမ်ားျဖစ္ၾကသည္။

            အခ်ဳိ႕ေက်းရြာမ်ားမွာ ေတာင္ႏွင့္ေျမာက္သြယ္တန္းေနေသာေတာင္တန္းႏွစ္ခုၾကားတြင္ စီးဆင္ေနသည့္ေခ်ာင္းေရလႊမ္းမုိးျခင္းကင္း ရာ၊ ေတာင္တန္းအနားစြန္းႏွင့္ လြင္ျပင္ဆံုရာအရပ္တုိ႔၌ တည္ထားၾကသည္။ ေခ်ာင္း၏၀ဲ ယာတြင္လည္း စိုက္ခင္းမ်ားကိုေတြ႕ရသည္။ ၿခံလုပ္ ငန္းလုပ္ကိုင္ရန္အလြန္ေကာင္းသည့္ က်ယ္ျပန္႕ေသာေတာင္ေၾကာတစ္ေလွ်ာက္တြင္လည္း ေက်းရြာမ်ားကိုတည္ေထာင္ထားၾကသည္။ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ ေက်းရြာတည္ေထာင္ျခင္းႏွင့္ပတ္သက္၍  ေလ့လာပါကေအာက္ပါအခ်က္မ်ားတုိ႕အေပၚအေျခခံေနေၾကာင္း သိရေပသည္။

            (၁)        ေျမၾသဇာ၊

            (၂)        ေရရရွိမႈ၊

            (၃)        လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး၊

            (၄)        ေနမ်က္ႏွာမူရာႏွင့္ေလေၾကာင္း၊

            (၅)        မိရုိးဖလာ အစဥ္အလာက်င့္သံုးျခင္း စသည္တုိ႕ျဖစ္သည္။

            တည္ေထာင္ၿပီးေသာပအုိ၀္းေက်းရြာမ်ားကိုၾကည့္လွ်င္ ေျမမ်က္ႏွာျပင္အနိမ့္အျမင့္ကိုမူတည္ျခင္းမရွိဟု ဆုိႏုိင္ေပသည္။ မည္မွ်ပင္ ျမင့္မားၾကမ္းတမ္းေစကာမူ ေျမၾသဇာေကာင္းရွိလွ်င္ ေက်းရြာတည္ေထာင္ၾကေလသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ ဟုိပံုးၿမိဳ႕နယ္ရွိ မဲနယ္ေတာင္ႏွင့္ေပ ၅၀၀၀ မွ ၆၀၀၀ ေက်ာ္အထိျမင့္သည့္ ပင္းတယၿမိဳ႕နယ္ရွိ မဲနယ္ေတာင္မ်ားတြင္ရြာမ်ားတည္ေထာင္ၾကသည္ကို ေတြ႕ႏုိင္ေပသည္။ အခ်ဳိ႕အ ရပ္ေဒသမ်ားတြင္ ေျမၾသဇာေကာင္းသည္ကိုေတြ႕သည္ႏွင့္ရြာတည္ၿပီး လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရးႏွင့္ ေရရရွိေရးကိုေနာက္မွ ဖန္တီးယူၾကသည္။

            ေတာင္ထိပ္ေဒသမ်ားတြင္ ရြာတည္ေထာင္ၾကျခင္းမွာစိုက္ပ်ဳိးႏုိင္ေသာေျမ ေလ်ာ့ပါးျခင္းမရွိေစရန္ ဖန္တီးျခင္းျဖစ္သည္ဟုယူဆရေပ သည္။ အခ်ဳိ႕ေက်းရြာမ်ားတြင္ ေသာက္သံုးေရကို ရြာမွ သံုးမုိင္အကြာအထိသြားေရာက္သယ္ယူၾကသည္။ အခ်ဳိ႕ေက်းရြာမ်ားတြင္မူ အိမ္တြင္ အဂၤေတျဖင့္ေရေလွာင္ကန္တည္ထားၿပီး မုိးေရမ်ားသုိေလွာင္၍ သံုးစြဲၾကသည္။ မုိးေရသုိေလွာင္ သံုးစြဲသည္ကို ပင္ေလာင္းၿမိဳ႕နယ္ရွိ ေကာင္ထုိ ရြာႏွင္ ့ရင္းမွီးရြာတြင္ ေတြ႕ႏုိင္သည္။

            အခ်ဳိ႕ေတာင္ေပၚေဒသမ်ားတြင္ တသြင္သြင္စီးဆင္းေနေသာ စမ္းေခ်ာင္းေရကိုအမွီျပဳ၍ရြာတည္ေထာင္ၾကသည္။ ပအုိ၀္းေက်းရြာမ်ား တြင္ ေရတြင္းတူး၍သံုးစြဲျခင္းမရွိသေလာက္ရွားသည္။ ေက်းရြာအားလံုးလုိလုိပင္ လွ်ဳိေျမာင္မ်ားမွ ထြက္လာေသာစိမ့္စမ္းေရကိုရြာတြင္းသုိ႕ သြယ္တန္း၍ ေရေလွာင္ကန္ျဖင့္သိုမွီးကာသံုးစြဲၾကသည္။ စမ္းေရတြင္ အုိင္အိုဒင္းနည္းသျဖင့္ ပအုိ၀္းအမ်ဳိးသား၊ အမ်ဳိးသမီးမ်ားတြင္ လည္ပင္း ႀကီးေရာဂါျဖစ္ပြားမႈရွိသည္ကိုေတြ႕ရသည္။

            လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရးအလုိအေလ်ာက္ေကာင္းမြန္သည့္ေနရာမ်ားတြင္လည္း ပအုိ၀္းေက်းရြာမ်ားကိုေတြ႕ရသည္။ ရွမ္းျပည္ေတာင္ ပုိင္းတြင္ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရးသင့္သည္ဟုဆုိႏုိင္ေသာ ကေလာ-ေတာင္ႀကီး-လြိဳင္လင္ ကားလမ္းႀကီး၏ ၀ဲဘက္ ယာဘက္တြင္လည္း ေကာင္း၊ ေအာင္ပန္း-ပင္ေလာင္း-လိြဳင္ေကာ္ကားလမ္း (အေနာက္လမ္း) ၏ ပတ္၀န္းက်င္တြင္လည္းေကာင္း၊ ဟုိပံုး-ဆီဆုိင္-လြိဳင္ေကာ္ကား လမ္း (အေရွ႕လမ္း) ၏ နံေဘးတြင္လည္းေကာင္း၊ ေအာင္ပန္း-ေပြးလွ-ပင္းထယ-ရပ္ေစာက္ ကားလမ္း၀ဲယာတြင္လည္းေကာင္း အ၀တ္နက္ မ်ားျဖင့္ ေတာင္ယာလုပ္ကိုင္ေနၾကေသာ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားမ်ားႏွင့္ ပအုိ၀္းေက်းရြာမ်ားကိုေတြ႕ႏုိင္ေပသည္။

            ေရေျမေကာင္း၍ ၿခံယာစိုက္ခင္းအတြက္အက်ဳိးျဖစ္ထြန္းႏုိင္မည့္ အရပ္မ်ဳိးကို အဓိကထားၿပီးေရြးခ်ယ္ကာေက်းရြာတည္ေထာင္ၾက သည္။ ေက်းရြာကိုတည္ေထာင္ရာတြင္ ေနမ်က္ႏွာမူရာအရပ္ႏွင့္ ေလကြယ္ရာအရပ္တုိ႕ကိုေရြးခ်ယ္ကာတည္ေထာင္ၾကသည္။ ေနေရာင္ကို ဦးစားေပး၍ေလကိုေရွာင္ၾကဥ္ၾကျခင္းသည္ အေအးဒဏ္ကိုကာကြယ္ျခင္းျဖစ္သကဲ့သုိ႕ သနပ္ဖက္စိုက္ပ်ဳိးေရးအတြက္လည္းေကာင္းမြန္ေလ သည္။ ေလတုိက္ခတ္ရာအရပ္တြင္ရွိေသာ သနပ္ဖက္မ်ားသည္ အရြက္မ်ားအခ်င္းခ်င္းပြတ္တုိက္မႈေၾကာင့္အရြက္မ်ားၾကမ္းတမ္းလာၿပီး မေအာင္ျမင္ေပ။

            အခ်ဳိ႕ေက်းရြာမ်ားသည္ ေျမၾသဇာ၊ ေရရရွိမႈ၊ လမ္းပန္းဆက္သြယ္မႈ၊ ရာသီဥတုစသည္တုိ႕ အဆင္မေျပေသာ္လည္း ထုိေက်းရြာမ်ား တြင္ အၿမဲတမ္းေနထုိင္ၾကသည္ကိုေတြ႕ရသည္။ မိရုိးဖလာေနထုိင္ခဲ့ၾကရာမွ ယခုတုိင္ဆက္လက္ေနထုိင္ၾကသည့္သေဘာပင္ျဖစ္သည္။ မိဘ ဘုိးဘြား၏ေရွးထံုးကိုမပယ္စေကာင္းဟုယူဆကာရသမွ်ေရာင့္ရဲတင္းတိမ္ေနထုိင္ၾကသည္။

            ဥပမာအားျဖင့္ ပင္ေလာင္းၿမိဳ႕နယ္မွ လံုးပိုးေက်းရြာသည္ထင္ရွားေသာ ပံုစံတစ္ခုျဖစ္သည္။ လံုးပိုေက်းရြာသည္ ေအာင္ပန္း-ပင္ေလာင္းကားလမ္းမႀကီးမွ ငါးမုိင္ခန္႕ေ၀းသည့္အျပင္ ေက်ာက္စရစ္ေျမျဖစ္သျဖင့္ ေျမၾသဇာမေကာင္းေပ။ သုိ႕ေသာ္ ထုိရြာတြင္ ေနထုိင္ၾက သူမ်ားအခ်ဳိ႕သည္ တစ္ရြာမွတစ္ရြာသုိ႕ စပါး၊ ဂ်င္း၊ နႏြင္း၊ နာနတ္သီးစသည္မ်ားကိုႏြား၀န္တင္မ်ားျဖင့္တင္ပို႕ေရာင္းခ်ၾကရပါသည္။

            ပင္ေလာင္းၿမိဳ႕နယ္ရွိ ပန္းဗုိင္ေက်းရြာသည္လည္း ေျမၾသဇာမေကာင္းသည့္ျပင္ ရာသီဥတုလည္းပူျပင္းသည္ ေသာက္သံုးရန္ေရကို လည္း ေလးမုိင္ကြာေ၀းေသာ ေနာင္ပီေက်းရြာသုိ႕ လွည္းျဖင့္သြားေရာက္ခပ္ယူၾကရေလသည္။ ဤသုိ႕အဆင္မေျပမႈမ်ားရွိေသာ္လည္း ရြာ သားမ်ားသည္ မိမိတုိ႕ခ်က္ျမႇဳပ္ေဒသအျဖစ္ ထုိရြာမ်ားတြင္မက္ေမာစြာဆက္လက္ေနထုိင္လ်က္ရွိၾကေပသည္။

            ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ အိမ္ေျခ ငါး အိမ္ထက္ေက်ာ္လွ်င္ ရြာအျဖစ္သတ္မွတ္ၾက၏။ ရြာတစ္ရြာလွ်င္ ပ်မ္းမွ်ျခင္းအားျဖင့္ အိမ္ေျခ ၅၀ မွ ၇၀ အထိရွိၾကသည္။ အမ်ားအားျဖင့္ အိမ္ေျခ ၁၀ အိမ္ရွိေသာ ရြာသိမ္ရြာငယ္မ်ားမွ အိမ္ေျခ ၃၀၀ ေက်ာ္ေသာရြာႀကီးမ်ား အထိရွိသည္။ တစ္ရြာႏွင့္တစ္ရြာမွာလည္းပ်မ္းမွ်ေလးမုိင္မွ ငါးမုိင္အထိကြာေ၀းတတ္၏။ ကားလမ္းတစ္ေလွ်ာက္တြင္မူ ႏွစ္မုိင္ပတ္၀န္းက်င္ခန္႕ ကြာေ၀းသည္။

            ေက်းရြာပံုစံကိုၾကည့္လွ်င္ ရြာ၀ိုင္းမ်ားကာရြာတန္းရွည္နည္းေလသည္။ ရြာတန္းရွည္ကို ျမစ္ေခ်ာင္းတစ္ေလွ်ာက္ ကားလမ္းတစ္ ေလွ်ာက္တြင္သာေတြ႕ႏုိင္ေပသည္။ က်န္ေဒသမ်ားတြင္ ပထ၀ီ၀င္အေနအထားအရခ်ဳိင့္၀ွမ္းႏွင့္ေတာင္ကမ္းပါးယံရွိ ရြာမ်ားအျဖစ္ေတြ႕ရေပ သည္။

            ၀ါးအိမ္မ်ားေဆာက္လုပ္ရာတြင္ ၀ါးပိုး၀ါးကိုသာအသံုးျပဳၾက၏။ ပိုးမထုိးေစရန္ ၀ါးအေခါင္းတြင္းသို႕ ေရနံဆီမ်ား ေလာင္းထည့္တက္ ၾကသည္။ ၾကမ္းခင္းရာတြင္လည္း ၀ါးပိုး၀ါးအဆစ္မ်ားကိုဓားမျဖင့္အစိတ္စိတ္အႁမႊာႁမြာေဖာက္၍ အလံုးကိုျဖန္႕ကာခင္းထားၾကသည္။ ယင္း၀ါး ပုိးလံုးမွ ျဖန္႕ခ်ေသာအျပားသည္ ျဗက္တစ္ေပခန္႕ရွိ၏။ ဤ၀ါးအခင္းသည္ ပ်ဥ္အခင္းႏွင့္အတူတူၾကာရွည္ခံသည္ဟုဆုိေလသည္။ ပအုိ၀္းတုိင္း ရင္းသားတုိ႕၏ ၀ါးအိမ္မွာ ထူးျခားစြာႏွစ္ရွည္ခံၾကသည္ကို တီက်စ္ၿမိဳ႕ ပတ္၀န္းက်င္ေက်းရြာမ်ားတြင္အံၾသဖြယ္ေတြ႕ရွိရေလသည္။

            ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕၏ အိမ္တြင္ဘုရားစင္ကိုခမ္းနားစြာျပင္ဆင္ထားၾက၏။ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕အိမ္တုိင္းတြင္ ဘုရားစင္ကို အိမ္ေခါင္းရင္းဘက္နံရံေပၚတြင္ ေဆာက္လုပ္ထားသည္ကိုေတြ႕ရေပသည္။ ဘုရားစင္တြင္လည္း ၿဂိဳဟ္ကိုးလံုးအရုပ္စကၠဴမ်ားျဖင့္မႊမ္းမံထား တတ္၏။ အိမ္တုိင္းလုိလုိ ေခါင္းရင္းကိုအေရွ႕ဘက္သို႕လွည့္ထားၾကသည္။

            အမ်ားအားျဖင့္ အိမ္ကိုအခန္းႏွစ္ခန္းခြဲထားၾကသည္။ အိမ္ရွင္အတြက္ တစ္ခန္းႏွင့္ဧည့္သည္အတြက္တစ္ခန္းျဖစ္သည္။ ေခတ္မီ ေသာ အိမ္မ်ားမွာမူ အခန္းသံုးခန္း ဖြဲ႕ထားတတ္ၾကသည္။ မီးဖုိကိုတစ္ခန္းသတ္သတ္ထားၾက၏။ ရွမ္းျပည္နယ္ရွိ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕ေန ထုိင္ေသာ ေက်းရြာမ်ားသည္။ ေအးလြန္းေသာရာသီဥတုရွိသျဖင့္မီးဖုိကို ထားရွိကာ မီးလႈံရင္းခ်က္ျပဳတ္စားေသာက္ၾကသည္။

            မီးဖုိေပၚတြင္ မ်က္ႏွာၾကက္မွ ခ်ထားသည့္က်ပ္စင္ရွိ၏။ က်ပ္စင္ေပၚတြင္ ဟင္းခ်က္ျပဳတ္ရန္ ငရုတ္သီး၊ ဆား၊ ပဲပုပ္ စသည္မ်ားကို တင္ထားၾက၏။ ဘူးခါးသီးမ်ားကိုလည္း က်ပ္တင္ထားတတ္ၾကသည္။ ဘူးခါးသီးမ်ားေျခာက္ေသာအခါ အေစ့မ်ားထုတ္ယူၿပီးေရထည့္ရန္ အသံုးျပဳၾကသည္။ မီးဖုိမ်ားသည္ အမ်ားအားျဖင့္အခန္း၏အလယ္ဗဟုိတြင္ရွိသျဖင့္ အလုပ္ခြင္မွ ျပန္လာၾကေသာ ပအုိ၀္းမိသားစုတုိ႕မွာ မီးဖုိ ေဘးတြင္၀ုိင္းဖြဲ႕ကာ မီးလႈံအနားယူတတ္ၾကသည္။

            ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕၏ အိမ္မ်ားသည္ ငါးေပမွ ခုႏွစ္ေပအထိရွိသည္။ ေျခတံရွည္အိမ္မ်ားျဖစ္သျဖင့္ ခုိင္းရန္ေမြးထားသည့္ ကၽြဲ၊ ႏြား၊ ျမင္း စသည္တုိ႕ကိုေအာက္ထပ္တြင္ထားၾကသည္။ အိမ္ႏွင့္ဆက္ေနေသာအဖီတြင္ သနပ္ဖက္ေလွာ္ရန္ သနပ္ဖက္ဖုိတဲမ်ားရွိသည္။ အခ်ဳိ႕ အိမ္မ်ားသည္ လက္ဖက္မ်ားလွမ္းရန္အတြက္ အိမ္အေပၚထပ္တြင္ လူေနအဆင့္ၾကမ္းျပင္ႏွင့္တစ္ဆက္တည္းရွိေသာ “ေမာ့ေလာင္း” ေခၚ စင္ကို ထုတ္ထားတတ္သည္။ အိမ္ပတ္၀န္းက်င္တြင္ အိမ္သံုးဟင္းသီးဟင္းရြက္မ်ားႏွင့္ အသီးပင္မ်ားစိုက္ပ်ဳိးရန္ၿခံမ်ားရွိသည္။ ရြာတုိင္းလုိလုိ ပင္ ကိုယ့္အိမ္ႏွင့္ကိုယ့္ၿခံ၀င္းႏွင့္ရွိၾက၏။

            ရွမ္းျပည္နယ္တြင္ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕၏ ၿမိဳ႕နယ္အလုိက္ေနထုိင္မႈကိုေအာက္ပါအတုိင္း ေလ့လာႏုိင္သည္။

ပင္ေလာင္းၿမိဳ႕နယ္

            ပင္ေလာင္းၿမိဳ႕နယ္တြင္ လူဦးေရ ၈ ေသာင္းေက်ာ္ရွိသည့္အနက္ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားေျခာက္ေသာင္းေက်ာ္ပါ၀င္သည္။ ရာခုိင္ႏႈန္း အားျဖင့္ ၇၄ % ျဖစ္၏။ ပင္ေလာင္းၿမိဳ႕နယ္တြင္ လူဦးေရ အမ်ားဆံုးျဖစ္၏။ ပင္ေလာင္းၿမိဳ႕နယ္တြင္ ပအုိ၀္းေက်းရြာမ်ားကို ေတာင္ေၾကာ၊ ေတာင္ေျခရင္း၊ ေတာင္ထပ္၊ လႈိင္းထကုန္းေျမျမင့္ႏွင့္ ေတာင္ပတ္လည္၀ုိင္းရံလ်က္ရွိသည့္ ခ်ဳိင့္၀ွမ္းအရပ္မ်ားတြင္ အမ်ားအျပားေတြ႕ႏုိင္ သည္။ တစ္ရြာႏွင့္တစ္ရြာမွာလည္း ပ်မ္းမွ်ႏွစ္မုိင္ေလာက္သာေ၀းေလသည္။

            ေက်းရြာပတ္၀န္းက်င္တြင္ ၿခံမ်ား၀ုိင္းရံထား၏။ အိမ္တုိင္းလုိလုိ ၀င္းခတ္ထားၾက၏။ အိမ္ေျခမစိပ္လွေပ။ အိမ္ဦးေရ ၂၀ မွ ၃၀၀ အထိ ရွိတတ္ၾကသည္။ အိမ္မ်ားကိုထင္းရွဴး၊ ခ်ယ္ရီ၊ သစ္ယာတုိ႕ျဖင့္ေဆာက္ၾက၏။ စီးပြားေရးဖြံ႕ၿဖိဳးေသာေဒသမ်ားတြင္ ပ်ဥ္ေထာင္သြပ္မုိး အိမ္မ်ား ကို ေတြ႕ရသည္။ ၀ါးအိမ္မ်ားကို တီက်စ္ၿမိဳ႕နယ္တြင္ အမ်ားဆံုးေတြ႕ရ၏။ တီက်စ္ၿမိဳ႕နယ္ရွိ ၀ါးအိမ္မ်ားသည္ ႏွစ္ေပါင္း ၃၀ ခန္႕ ခုိင္ခံ့ေလ သည္။

            ပင္ေလာင္းၿမိဳ႕နယ္တြင္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေသာေက်းရြာမ်ားမွာ ပင္ေလာင္းၿမိဳ႕၊ တီက်စ္ၿမိဳ႕၊ ေနာင္တရားရြာႏွင့္ ရင္းမီွးရြာတုိ႕ျဖစ္ၾက၏။ ဤၿမိဳ႕ရြာ မ်ားတြင္ ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ေရးထြန္းကားသည္။

            ပင္ေလာင္းၿမိဳ႕နယ္ရွိ ေက်းရြာတုိင္းလုိလုိသည္ စမ္းေရကိုသာေသာက္သံုးၾကသည္ကမ်ား၏။ လွ်ဳိေျမာင္ၾကားမွာစမ္းေရကိုရြာသို႕ ပိုက္လံုးမ်ား၊ ေရတံေလွ်ာက္မ်ားျဖင့္သြယ္ယူၾက၏။ ေခ်ာင္းျဖတ္စီးရာ ပတ္၀န္းက်င္တြင္ ဟင္းသီးဟင္းရြက္မ်ားကို စိုက္ပ်ဳိးၾကသည္။ ဤၿမိဳ႕ နယ္မွ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ လက္ဖက္၊ သနပ္ဖက္၊ အာလူး၊ ၾကက္သြန္ျဖဴ၊ သစ္သီးႏွင့္ ေတာင္ယာမ်ားကိုစုိက္ပ်ဳိးလုပ္ကိုင္ၾကသည္။

            လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရးကိုၾကည့္ပါက ေအာင္ပန္း-ပင္ေလာင္း-လြိဳင္ေကာ္ ကားလမ္းမႀကီးဆီသုိ႕ကိုယ္ထူကိုယ္ထစနစ္ျဖင့္ လမ္းမ်ား ေဖာက္ၾကသည္။ ယင္းလမ္းမ်ားမွာ ေႏြရာသီႏွင့္ေဆာင္းတြင္းသာကားသြားႏုိင္သည္။ ေဖာက္ထားေသာ လမ္းမ်ားမွာေညာင္ပင္သာရြာမွ ဘုရားျဖဴသုိ႕တစ္လမ္း၊ ေနာင္တရားၿမိဳ႕မွ ေဗာင္းရြာသုိ႕တစ္လမ္း၊ ေရဦးရြာ ( ထီးကတူရြာ ) မွ ပင္မြန္ရြာသုိ႕တစ္လမ္း၊ ပင္ေလာင္းၿမိဳ႕မွ မင္းဘူးရြာသုိ႕တစ္လမ္း၊ ရင္းမွီးရြာမွ တင္းထက္ရြာသို႕တစ္လမ္း၊ ေဆာင္းပေလာင္းရြာမွ သံုးပ်ဥ္ရြာသုိ႕တစ္လမ္းတုိ႕ျဖစ္ၾကသည္။ ရင္းမွီးရြာမွ ေဗာင္းရြာသုိ႕လမ္းမွာ အစုိးရကေဖာက္လုပ္ေပးထားေသာလမ္းျဖစ္၏။ ဤလမ္းမ်ားကိုလွည္း၊ ႏြား၀န္တင္မ်ားအသံုးျပဳ၍ကုန္ပစၥည္းသယ္ယူ ပုိ႕ေဆာင္ၾကသည္။

            ေက်းရြာမ်ားတြင္အစုိးရမူလတန္းေက်ာင္းမ်ား အခ်ဳိ႕ရွိ၏။ အခ်ဳိ႕ေက်းရြာမ်ားတြင္မူလတန္းေက်ာင္းမ်ားရရွိေရးအတြက္ ကိုယ္ထူ ကုိယ္ထစနစ္ျဖင့္ ဖြင့္လွစ္ထားၾကသည္။ ပင္ေလာင္းၿမိဳ႕နယ္ရွိ ပအုိ၀္းေက်းရြာမ်ားမွာ ဖြံ႕ၿဖိဳးတုိးတက္ေသာ္လည္း ကားလမ္းႏွင့္ေ၀းကြာသျဖင့္ အစစအရာရာေႏွာင့္ေႏွးမႈမ်ားျဖစ္ေပၚရသည္။

ဆီဆုိင္ၿမိဳ႕နယ္

            ဆီဆုိင္ၿမိဳ႕နယ္တြင္ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသား ၆၇% ေနထုိင္၏။ ဤၿမိဳ႕နယ္တြင္ အဓိကထား၍ ရြာတည္ၾကသည္ကိုေတြ႕ရသည္။ စမ္းေရ ႏွင့္ ကန္ေရကိုသာအဓိကထားေသာက္သံုးၾကသျဖင့္ လည္ပင္းႀကီးေရာဂါျဖစ္ပြားသူမ်ားကိုေတြ႕ရသည္။ ေက်းရြာမ်ားကို လိႈင္းထလြင္ျပင္၏ ထိပ္ပုိင္း ( ေတာင္ကုန္းထိပ္ ) တြင္ အမ်ားအားျဖင့္ေတြ႕ရသည္။ လိႈင္းထလြင္ျပင္ႏွစ္ခုဆံုရာအရပ္တြင္ၿခံလုပ္ငန္းရွိသည္။

            ၀ါးအိမ္မ်ားၿပီး ေျခတံရွည္အိမ္မ်ား၏။ အိမ္ေအာက္ထပ္တြင္ တိရစာၦန္မ်ားကိုထားရွိသည္။ အိမ္ကိုသက္ကယ္၊ အင္းဖက္မ်ားျဖင့္ မုိးၾကသည္။ ၀ါးျဖင့္ အခင္းအကာျပဳလုပ္ၾကသည္။ ျပတင္းေပါက္လည္းနည္း၏။ သို႕ေသာ္အလင္းေရာင္ရရွိေရးအတြက္ အိမ္အမုိးတြင္မွန္မ်ား တပ္ထားၾကသည္။ အိမ္မ်ားတြင္လည္း အဖီမ်ား “ ေမာ့ေလာင္း ” ေခၚလက္ဖက္လွန္းစင္မ်ားျပဳလုပ္ထားၾကသည္။ အိမ္မ်ားကို၀င္းၿခံခတ္ထား ျခင္းမရွိေပ။

            ဆီဆုိင္ၿမိဳ႕နယ္တြင္ အမ်ားအားျဖင့္ အနီေရာင္ေျမသားရွိ၏။ ေျမလည္းသိပ္မပြေပ။ ေျမေစအေတာ္အသင့္ပါ၀င္၏။ မုိးနည္းသျဖင့္ လယ္ယာစိုက္ပ်ဳိးမႈမရွိေပ။ ၾကက္သြန္ျဖဴ၊ ေျမပဲ၊ အာလူး၊ ခရမ္းခ်ဥ္သီး၊ ပဲပုပ္၊ ႀကံ၊ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ ေလာက္ကိုသာစုိက္ပ်ဳိးၾက၏။

            ေက်းရြာထြက္ကုန္မ်ားကိုေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕သုိ႕ တုိက္ရုိက္တင္ပို႕ၾကသည္။ အခ်ဳိ႕ေက်းရြာမ်ားသည္ ေတာင္ႀကီး-ဆီဆုိင္-လြိဳင္ေကာ္ကား လမ္းမႀကီးသို႕ လမ္းမ်ားဆက္သြယ္ေဖာက္လုပ္ထားသည္။ ဤၿမိဳ႕နယ္တြင္ ထင္ရွားေသာေက်းရြာမ်ားမွာ လြယ္ပြတ္ရြာ၊ ေလြပူရြာ၊ ေကာင္ေက ရြာ၊ ပင္တရာရြာ၊ ဒုိတန္ရြာ၊ တီကတူရြာ၊ ေမြေတာ္ရြာ၊ တဆံုရြာ၊ ဘန္႕ကန္ရြာ၊ ေဟာ္နန္းရြာမ်ားျဖစ္ၾကသည္။

ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕နယ္

            ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕နယ္တြင္ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသား ၄၄.၂ ရာႏႈန္းရွိသည္။ ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕နယ္တြင္ ပအုိ၀္းေက်းရြာမ်ားကို ေတာင္ႀကီး ေတာင္ေၾကာတစ္ေလွ်ာက္ႏွင့္ ေျမျပန္႕လြင္ျပင္တြင္ျမင္ႏုိင္သည္။ ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕ေတာင္ဘက္တြင္ရွိေသာပအုိ၀္းေက်းရြာမ်ားျဖစ္သည့္ ေနာင္ပစ္ရြာႏွင့္ ေနာင္ကားရြာမ်ားသည္ ေျမျပန္႕တြင္ရွိသည္။

            ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕နယ္တြင္ ေျခတံရွည္သစ္သားအိမ္မ်ားကိုပို၍ေတြ႕ရ၏။ အိမ္၏ေအာက္ထပ္တြင္ ျမင္းတစ္ေကာင္ ႏွစ္ေကာင္ကိုစီးရန္ အတြက္ ေမြးျမဴထားသည္ကိုေတြ႕ရတတ္သည္။ အမ်ားအားျဖင့္ ၾကက္သြန္မ်ားကိုသိုေလွာင္ထားသည္ကိုေတြ႕ရသည္။

            ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕နယ္ရွိ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ အမ်ားအားျဖင့္ သနပ္ဖက္လုပ္ကိုင္ၾကသည္။ အနိမ့္ပိုင္း ေျမျပန္႕ေဒသမ်ားတြင္ ဂ်ဳံ၊ ၾကက္သြန္ျဖဴ၊ ေတာင္ယာႏွင့္ လယ္အနည္းငယ္လုပ္ကိုင္ၾကသည္။ ယခုအခါ ဂ်ဳံကိုစီးပြားျဖင့္တုိးခ်ဲ႕လုပ္ကိုင္လ်က္ရွိသည္။ ေရႊေညာင္ၿမိဳ႕ အနီးရွိ က်ီးျဖဴကန္တစ္၀ုိက္တြင္ ဂ်ဳံ၊ စပါး၊ ႀကံ၊ ခရမ္းခ်ဥ္သီးမ်ားစုိက္ပ်ဳိးၾကသည္။ ေျမျဖဴရြာသည္ သစ္ေတာ့သီးႏွင့္ၿခံလုပ္ငန္းျဖင့္နာမည္ႀကီး ၏။ ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕နယ္မွ ထြက္ကုန္မ်ားကိုေတာင္ႀကီးေစ်းတြင္ေရာင္းခ်ၾကသည္။

            ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕နယ္တြင္ထင္ရွားေသာ ပအုိ၀္းေက်းရြာမ်ားမွာ အင္းနီ၊ လြယ္ေခၚထီတျဖဴ၊ ထီနဲ႕၊ ေခြးငူ၊ ေနာင္ခုိင္း၊ ေက်ာက္တလံုးႀကီး၊ ပန္တံုရြာတုိ႕ျဖစ္ၾကသည္။ ေက်ာက္တလံုးႏွင့္ ေနာင္ခုိင္းရြာမွာ ေတာင္ေၾကာေပၚတြင္တည္ရွိ၏။ ေနာင္ခုိင္းရြာမွာ အိမ္ေျခ ၂၀၀ ေက်ာ္ရွိၿပီး၊ ေက်ာက္တလံုးႀကီးရြာမွာ ၁၀၀ ေက်ာ္ရွိေလသည္။ ပန္တြန္ရြာတြင္ သနပ္ဖက္၊ ၾကက္သြန္ျဖဴ၊ ေကာ္ဖီမ်ားစုိက္ပ်ဳိးလုပ္ကိုင္သည္။

            ဤၿမိဳ႕နယ္အတြင္းရွိ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ ၾကက္သြန္ႏွင့္ သနပ္ဖက္ကို အဓိကထားစိုက္ပ်ဳိးလုပ္ကိုင္သည္။ ထုိ႕ျပင္ဂ်ဳံ၊ ေျမပဲ၊ အာလူးႏွင့္ ဟင္းသီးဟင္းရြက္မ်ားကိုလည္း စိုက္ပ်ဳိးလုပ္ကိုင္သည္။ ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕နယ္ရွိ ပအုိ၀္းေက်းရြာတုိင္းလုိလုိပင္ အိမ္ႀကီး အိမ္ေကာင္းမ်ားကိုေတြ႕ရေလသည္။

ဟုိပံုးၿမိဳ႕နယ္

            ဟုိပံုးၿမိဳ႕နယ္တြင္ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသား ၅၆ ရာႏႈန္းေနထုိင္၏။ ဟုိပံုးၿမိဳ႕နယ္တြင္ မဲနယ္ေတာင္သည္ တစ္စိတ္တစ္ေဒသပါ၀င္ေန၏။ ဤၿမိဳ႕နယ္အတြင္းရွိ ေက်ာက္တန္းရြာသည္ ဟုိပံုး-လြိဳင္လင္ကားလမ္းေဘးရွိထမ္းဆမ္းရြာမွေန၍ ေျမာက္ဘက္သို႕ ခုနစ္မုိင္အကြာတြင္တည္ရွိ သည္။ ရွမ္းျပည္နယ္တြင္ သနပ္ဖက္လုပ္ငန္းျဖင့္အထင္ရွားဆံုးရြာျဖစ္သည္။ ေက်ာက္တန္းရြာတြင္ေတာင္ေပၚမွစိမ့္စမ္းေရမ်ားကို သံပိုက္မ်ား ျဖင့္သြယ္ယူ၍ ေရေလွာင္ကန္တြင္သုိေလွာင္ကာေသာက္သံုးၾက၏။

            ေက်ာက္တန္းရြာတြင္အိမ္ႀကီးမ်ားကိုေတြ႕ရ၏။ အိမ္မ်ားကို အင္သားမ်ားျဖင့္လည္းေကာင္း၊ အဂၤေတမ်ားျဖင့္လည္းေကာင္းတည္ ေဆာက္ၾကသည္။ အစိုးရအလယ္တန္းေက်ာင္းရွိၿပီး တြဲဖက္အထက္တန္းေက်ာင္းဖြင့္ကာ အထက္တန္းေက်ာင္းရရွိေရးအတြက္ႀကိဳးပမ္းေန သည္။

            မဲနယ္ေတာင္ရွိ ဒံုလီေတာင္ရြာသည္ အေရွ႕ႏွင့္အေနာက္ေတာင္တန္းႏွစ္ခုအၾကား ကုန္းေျမျမင့္ေပၚတြင္တည္ထား၏။ ကုန္းျမင့္နံရံ တြင္တည္ေနသျဖင့္ အိမ္မ်ားကိုေလွကားအနိမ့္အျမင့္ေဆာက္လုပ္ထားသည္။ အိမ္ေျခစိပ္ၿပီး သစ္အိမ္သြပ္မုိးအိမ္မ်ားျဖစ္ၾကသည္။

            ရြာတည္ေနပံုေကာင္းသျဖင့္ေလေကာင္းေလသန္႕ရရွိသည္။ ေရကိုလွ်ဳိေျမာင္တြင္းမွ ပိုက္လံုးျဖင့္သြယ္ယူေသာက္သံုးၾကသည္။ ရြာပတ္လည္တြင္ၿခံရွိ၏။ အနိမ့္ေျမညီပုိင္းတြင္ဟင္းသီးဟင္းရြက္မ်ားစုိက္ပ်ဳိးၾကသည္။

            စေငါရြာသည္ ခ်ဳိင္၀ွမ္းတြင္တည္ရွိၿပီး ေခ်ာင္းေရကိုအဓိကမွီခုိၾကသည္။ စေငါေခ်ာင္းတစ္ေလွ်ာက္တြင္ရြာတည္ထားသျဖင့္ ရြာတန္း ရွည္သဖြယ္ျဖစ္ေနသည္။ အိမ္မ်ားမွာေျခတံရွည္အိမ္မ်ဳိးျဖစ္ၿပီး အိမ္ေျခစိပ္၏။ ေတာင္ေစာင္းတြင္ သနပ္ဖက္ၿခံရွိၿပီး ေခ်ာင္းနံေဘးတြင္ ၾကက္သြန္ျဖဴနွင့္ေရႊပဲခင္းမ်ားရွိၿပီး လယ္ကိုအနည္းငယ္လုပ္ကိုင္၏။

            ပင္တခြားရြာသည္ ေတာင္ထိပ္တြင္ရွိၿပီး ရႈကြင္းရႈကြက္သာယာလွပေသာရြာျဖစ္သည္။ ေသာက္သံုးရန္ေရကုိေတာင္ေျခရွိ ေရတြင္း သုိ႕သြားခပ္ရသည္။ ၀ါးထရံကာေသာေျခတံရွည္အိမ္မ်ားျဖစ္၏။ ၿခံလုပ္ငန္းကိုလုပ္ကုိင္ၾကသည္။

            ဟုိပံုးၿမိဳ႕နယ္တြင္ ေတာင္ကမ္းပါးယံ၌ရြာတည္ထားျခင္းမ်ားမရွိေပ။ လြယ္မုိင္းေတာင္ႏွင့္ေနာက္၀ိုေတာင္ႏွစ္ခုအၾကားတြင္ စေငါ ေခ်ာင္းစီးဆင္းလ်က္ရွိ၏။ စေငါေခ်ာင္းသည္ ေရစီးသန္ေသာ္လည္း ကမ္းနံေဘးတြင္ရြာတည္ႏုိင္ရန္ေျမကြက္ေကာင္းမ်ားရွိသည္။

            ဟုိပံုးၿမိဳ႕နယ္တြင္ထင္ရွားေသာ ပအုိ၀္းေက်းရြာမ်ားမွာ ဟုတ္ေပ၊ စေငါ၊ တန္းေစာက္၊ လုိင္းေပ၊ လံုးဟီ (စံဖူး)၊ တလ်ႏုိး၊ ေစာက္ကရွား၊ ပင္စံုစသည့္ ေက်းရြာမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ ရြာတြင္အမ်ားအားျဖင့္ မူလတန္းေက်ာင္းမ်ားရွိ၏။ လံုးတီ(စံဖူး) ရြာတြင္အစုိးရအလယ္ တန္းေက်ာင္းရရွိေရးအတြက္ႀကိဳးပမ္းေနသည္။ တစ္ရြာႏွင့္တစ္ရြာကားလမ္း၊ ေျခလ်င္လမ္းမ်ားျဖင့္ဆက္သြယ္ထား၏။ ကားလမ္းမွာမုိးရာသီ တြင္မသြားႏုိင္ေပ။ ဟုိပံုးၿမိဳ႕နယ္ရွိ ပအုိ၀္းေက်းရြာမ်ားသည္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေသာပအုိ၀္းေက်းရြာမ်ားျဖစ္ၾကသည္။

လြိဳင္လင္ၿမိဳ႕နယ္

            လိြဳင္လင္ၿမိဳ႕နယ္ရွိ ပအုိ၀္းေက်းရြားမ်ားသည္ ေတာင္ေျခရင္းတြင္တည္ရွိသည္။ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းကို၀န္းရံ၍ တည္ေဆာက္ထားၾက ေသာ ရြာစုရြာ၀ိုင္းမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ ေတာင္ေျခအေရွ႕ဘက္တြင္ နံနက္ပိုင္းေနေရာင္ျခည္ကို မ်က္ႏွာမူေသာရြာမ်ား၏။ ေဆာင္းရာသီတြင္ ျမဴဆုိင္း၍ ဆီးႏွင္းက်သျဖင့္ အေအးလြန္ကဲသည္။ အိမ္မ်ားမွာ ေျခတံရွည္အိမ္ျဖစ္ၿပီး ထင္းရႈးသားျဖင့္တည္ေဆာက္ၾကသည္။

            မုိင္းပြန္ေခ်ာင္းျဖတ္သန္းစီးဆင္းလ်က္ရွိသျဖင့္ စိုက္ပ်ဳိးရန္ ေရအခက္အခဲမရွိေပ။ သုိ႕ေသာ္စမ္းေရကိုသာ ေသာက္သံုးၾကသည္။ မုိင္းပြန္ေခ်ာင္း၏ တစ္ဘက္တစ္ခ်က္တြင္ ၾကက္သြန္ခင္း၊ အာလူးခင္းမ်ားရွိသည္။ တစ္ရြာႏွင့္တစ္ရြာမွာ ပ်မ္းမွ်သံုးမုိင္ခန္႕ကြာေ၀း၏။ ထြက္ကုန္မ်ားကိုလြိဳင္လင္ၿမိဳ႕သို႕လွည္းမ်ားျဖင့္တင္ပို႕ၾကသည္။

            လြိဳင္လင္ၿမိဳ႕နယ္အတြင္းထင္ရွားေသာ ပအုိ၀္းေက်းရြာမ်ားမွာ ေဟြးဟြမ္း၊ ဖုိးပန္၊ ၀ါခရာ၊ ေနာင္ေတာင္း၊ ေညာင္ပင္၊ ပင္တင္ရြာမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။

            ပင္လံုေဒသတစ္၀ုိက္ရွိ ပအုိ၀္းေက်းရြာမ်ားသည္ ေတာင္ေၾကာတစ္ေလွ်ာက္တြင္ ရြာတန္းရွည္ပံုစံျဖင့္တည္ရွိၾကသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ ပန္းလ်မ္၊ ကုန္ေက်ာင္း၊ လြယ္တပ္ေက်းရြာျဖစ္ၾက၏။ ေသာက္သံုးရန္ေရအတြက္ ေတာင္ေျခအနိမ့္ပိုင္းတြင္ စမ္းေရမ်ားကိုခပ္ယူၾကရသည္။ ေျခတံရွည္အိမ္ျဖစ္၍ သြပ္မုိးအိမ္မ်ားသည္။ သက္ကယ္မုိးအိမ္လည္းရွိ၏။ အိမ္ေထာင္ပရိေဘာဂမ်ားအတြက္ ထင္းရႈးသားကိုအသံုးမ်ားသည္။ အိမ္အနီးတြင္ ျမင္းမ်ား၊ ႏြားမ်ားကို သီးသန္႕ တင္းကုပ္မ်ား၊ ေဇာင္းမ်ားျဖင့္ေမြးျမဴၾကသည္။

ပင္းတယၿမိဳ႕နယ္

            ပင္းတယၿမိဳ႕နယ္တြင္ ပအုိ၀္းေက်းရြာမ်ားကို ေပ ၅၀၀ အထက္ျမင့္ေသာ မဲနယ္ေတာင္ထိပ္မ်ားတြင္ ေတြ႕ရသည္။ မဲနယ္ေတာင္ထိပ္ သည္ က်ယ္ျပန္႕ေကာင္းမြန္ၿပီးရြာတည္ရန္ႏွင့္ စုိက္ခင္းအတြက္ပါေကာင္းမြန္သည္။ ေရခဲေလာက္ေအာင္ေအးေသာေဒသျဖစ္၏။ အေအးလြန္ ကဲသျဖင့္ အိမ္မ်ားတြင္ျပတင္းေပါက္မရွိၾကေပ။ တစ္ႏွစ္ပတ္လံုးမီးလံႈရသည္။

            ဤေဒသရွိအိမ္မ်ားမွာ ေခါင္ေစာက္၍ေျခတံရွည္သည္။ အိမ္မ်ားကိုသစ္၀ါးႏွစ္မ်ဳိးစလံုးျဖင့္ တည္ေဆာက္ၾကသည္။ အိမ္အမိုးမွာ သက္ကယ္ျဖစ္၏။ အေအးဒဏ္ေၾကာင့္သြပ္မမုိးႏုိင္ေပ။ အကာမွာ ထရံကာျဖစ္၏။ တစ္အိမ္ႏွင့္တစ္အိမ္ေ၀းကြာ၏။ တြင္းေရကိုသံုးၾကသည္။

            မဲနယ္ေတာင္ေပၚရွိ ပအုိ၀္းေက်းရြာမ်ားသည္ သနပ္ဖက္ႏွင့္လက္ဖက္တုိ႕ကိုအဓိကထားလုပ္ကိုင္ၾက၏။ ေျမနိမ့္ပုိင္းေန ပအုိ၀္းမ်ားမွာ ေျမပဲ၊ ေတာင္ယာႏွင့္ အာလားမ်ားစိုက္ပ်ဳိးၾကသည္။ ထြက္ကုန္မ်ားကို ပင္းတယေစ်းသုိ႕ႏြား၀န္တင္ျဖင့္လည္းေကာင္း၊ လွည္းျဖင့္လည္း ေကာင္း ပို႕ေဆာင္ၾကသည္။ စီးပြားေရးအသင့္အတင့္ဖြံ႕ၿဖိဳးေသာ္လည္း ပညာေရးဖြံ႕ၿဖိဳးမႈမရွိေပ။

            ပင္းတယအနီးပတ္၀န္းက်င္ရွိ ပအုိ၀္းေက်းရြာမ်ားမွာ ေတာရ၊ ေျမျခား-ေျမာက္ရြာ၊ ေျမျခား-ေတာင္ရြာ၊ ေက်ာက္စု၊ ေတာင္ပို႕လုလင္၊ ထယ္သြင္း၊ ေပါၿဗဲကုန္း၊ အုိင္ပူ၊ သာစည္ စသည့္ရြာမ်ားျဖစ္၏။ ဤရြာမ်ားသည္ ေတာင္ယာလုပ္ငန္း၊ စပါး၊ ေျမပဲ၊ အာလူး၊ ခရမ္းခ်ဥ္သီးတုိ႕ကို စိုက္ပ်ဳိးလုပ္ကိုင္ၾကသည္။ ထုိ႕ျပင္ ၾကက္၊ ၀က္၊ ဘဲမ်ားကိုလည္း ေမြးျမဴၾကသည္။

မုိင္းကိုင္ၿမိဳ႕နယ္

            မုိင္းကိုင္ၿမိဳ႕နယ္တြင္ ပအုိ၀္းေက်းရြာမ်ားသည္ အမ်ားအားျဖင့္ ေတာင္ေစာင္း၊ ဆင္ေျခေလွ်ာတြင္တည္ရွိၾကသည္။ ေတာင္၏အေရွ႕ ဖက္တြင္ ေက်းရြာပိုမုိမ်ားသည္။ အိမ္မ်ားကို အင္သား၊ ထင္းရႈးသားမ်ားျဖင့္ ေဆာက္လုပ္ၾက၏။ ရြာမ်ားမွာ အိမ္ေျခ ၂၀ မွ ၅၀ အတြင္းရွိၿပီး၊ အႏွံ႕အျပားတည္ရွိၾကသည္။ တစ္ရြာႏွင့္တစ္ရြာပ်မ္းမွ်ငါးမိုင္ကြာေ၀းသည္။

            မုိင္းကိုင္ေဒသတြင္ မုိးနည္း၍ေလထန္၏။ ေျမမွာနီညိဳအမ်ဳိးအစားျဖစ္သည္။ လမ္းပန္းအဆက္အသြယ္ညံ့ဖ်င္းသျဖင့္ ကုန္ပစၥည္းမ်ား ကို လား၀န္တင္၊ ျမင္း၀န္တင္၊ ပခံုးထမ္းမ်ားျဖင့္ သယ္ယူၾကရသည္။ စီးပြားေရးမဖြံ႕ၿဖိဳးသည့္အျပင္ ပညာေရးလည္းနိမ့္က်ေန၏။ မူလတန္း ေက်ာင္းအနည္းငယ္သာရွိသည္။

ရြာငံၿမိဳ႕နယ္

            ရြာငံၿမိဳ႕နယ္ရွိ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ အိမ္ကို ၀ါး၊ သစ္မ်ားျဖင့္ေဆာက္လုပ္ၾကသည္။ အမုိးကိုအင္ဖက္ျဖင့္မုိးၾကသည္။ ေျခတံရွည္အိမ္မ်ားျဖစ္ၿပီး ေအာက္ထပ္တြင္ျမင္းေမြးထားၾကသည္။ ေရကိုေတာင္ေျခတြင္တြင္းတူး၍ေသာက္သံုးၾကသည္။

            ေတာင္ေျခတြင္ ယာလုပ္ငန္းကိုလုပ္ကိုင္ၾက၏။ ရြာပတ္၀န္းက်င္တြင္ လက္ဖက္ၿခံ၊ သနပ္ဖက္ၿခံမ်ားရွိသည္။ ေဒသမွ ထြက္ကုန္မ်ား ကို ရြာငံၿမိဳ႕သို႕ႏြား၀န္တင္မ်ားျဖင့္ပို႕ေဆာင္ၾကသည္။ ထင္ရွားေသာ ပအုိ၀္းေက်းရြားမ်ားမွာ ၀ါမုိးေရ၊ ေသာ္ေစာႀကီးေတာင္ရြာ၊ ၀ါႀကီးေျမာင္ရြာ တုိ႕ျဖစ္ၾကသည္။

ကေလာၿမိဳ႕နယ္

            ကေလာၿမိဳ႕နယ္တြင္ ပအုိ၀္းေက်းရြာမ်ားကို ေတာင္ေၾကာတစ္ေလွ်ာက္တြင္တည္ထားၾကသည္။ ေျခတံရွည္အိမ္မ်ားကိုအဖီႀကီးမ်ား တစ္ဘက္တစ္ခ်က္ထုတ္၍ေဆာက္ထားၾကသည္။ ရြာ၀ုိင္းပံုစံျဖစ္၏။ တြင္းေရကိုေသာက္သံုးၾကရာတြင္ တစ္ရြာႏွင့္တစ္ရြာမွာတစ္မုိင္ေလာက္ သာေ၀း၏။ ေတာင္ဘက္ဆင္ေျခေလွ်ာပိုင္းတြင္ လက္ဖက္ၿခံမ်ားေတြ႕ရသည္။ ေျမပဲကိုလည္းအနည္းငယ္စုိက္ပ်ဳိးၾကသည္။

လဲခ်ားၿမိဳ႕နယ္

            ဤၿမိဳ႕နယ္ရွိ ပအုိ၀္းေက်းရြာမ်ားမွာ ေနာင္ေကာင္ရြာ၊ ေနာင္ခ်ဳိရြာမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ ရြာမ်ားကိုေတာင္ကလပ္တြင္တည္ထားၾက၏။ ေဒသဆုိင္ရာအခ်က္အလက္မ်ားမွာ အျခားၿမိဳ႕နယ္မ်ားႏွင့္မျခားလွေပ။

ေအာက္ျမန္မာႏုိင္ငံရွိ ပအုိ၀္းေက်းရြာမ်ား

            ေအာက္ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္လည္း ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားမ်ားျပန္႕ႏွံ႕ေနထုိင္လ်က္ရွိသည္။ ေအာက္ျမန္မာႏုိင္ငံေန ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသား မ်ားကို အျခားလူမ်ဳိးမ်ားက ရွမ္းေတာင္သူဟုေခၚၾကသည္။ ေတာင္ငူခရုိင္ထန္းတပင္ၿမိဳ႕နယ္တြင္ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားမ်ားပ်ံ႕ႏွံ႕ေနထုိင္လ်က္ရွိ ေသာ ပအုိ၀္းေက်းရြာမ်ားမွာ ဇရပ္ႀကီး၊ ကင္မြန္းခ်ဳံ၊ လယ္ကေလး(မုိးေကာင္း)၊ အင္ၾကင္းသာ(အင္ၾကင္းကုန္း)၊ ဒါေဒါက္ဒုိးဒန္၊ ေရႊေစာင္းအ ေနာက္ရြာ၊ ႏွစ္တန္ကုး၊ ေခ်ာင္းၾကား၊ နတ္ရြာ၊ သရက္ပင္၊ အင္းယားႀကီး၊ အုန္းသံုးပင္စသည့္ေက်းရြာမ်ားျဖစ္ၾကသည္။

            ပဲခူးတုိင္းတြင္ ေက်ာက္ႀကီးေဒသ၊ ေရႊက်င္ေဒသတြင္လည္းေကာင္း၊ ဘားအံေဒသတြင္လည္းေကာင္း၊ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕အနီးရွိ အင္းတေကာ္ပတ္၀န္းက်င္တြင္လည္းေကာင္း၊ လိႈင္းဘြဲ႕ေဒသ၊ တံခြန္တုိင္ေဒသ၊ ဒံု၀န္းေဒသ၊ ပ်ဥ္းမနားၿမိဳ႕အနီး ေရနီေဒသ၊ ပဒတ္ေခ်ာင္း ေက်းရြာတြင္လည္းေကာင္း ျပန္႕ႏွံ႕ေနထုိင္လ်က္ရွိၾကသည္။

            ေကာ့ကရိတ္ေဒသတြင္ထီလံု၊ ေနာင္လံုစသည့္ ေက်းရြာမ်ားတြင္လည္းေကာင္း၊ ဒုိက္ဦးစသည့္ေဒသတြင္ အိမ္ေျခေလးဆယ္၊ ရြာ၀ိုင္း ႀကီးစသည့္ ေက်းရြာမ်ားတြင္လည္းေကာင္း၊ ေတာကၽြဲအင္းေဒသတြင္ သေျပတန္း၊ ျဖဴးစု၊ ကင္မြန္းအင္းေဒသတြင္လည္းေကာင္း၊ သထံုခရုိင္ တြင္ေနာင္ကုလား၊ အလံတရာကုန္း၊ သာယာကုန္း၊ တံတားဦး၊ က်ဳံဘာ၊ ေအာက္က်င္း၊ က်ဳိက္ေကာ္၊ သိမ္ဆိပ္ စသည့္ေဒသမ်ားတြင္ လည္း ေကာင္းပ်ံႏွံ႕ေနထိုင္လ်က္ရွိၾကသည္။ ဤကား သိသမွ်၊ လက္လွမ္းမီသမွ်ေက်းရြာေဒသမ်ားျဖစ္သည္။ အျခားေက်းရြာမ်ားက်န္ရွိေနေပေသး သည္။ ဘားအံေဒသတြင္ ၾကာမင္း၊ ကေမာ့ကစင္၊ ေကာ့က်ဳိက္၊ ပါလင္၊ ၀ါးဆူး၊ ပဲႀကီး၊ သာယာကုန္း၊ က်ဳံေစာင့္၊ ေနာင္ပတုတ္၊ ေရေက်ာ္၊ ၿမိဳင္ ကေလး၊ မင္းဇီ၊ မဲေဘာင္ပါရုိ၊ အိႏၵဳ၊ ေနာင္လံု၊ ခရဲရြာႀကီး၊ ခရဲရြာေလး၊ ခရဲကမ္းနား၊ ေက်ာ့၊ ကၽြန္း၊ ကံခရဲ၊ ကၽြန္းႀကီး၊ ၀င္းစိန္ေတာင္၊ ၀င္းစိန္ ေျမာက္၊ ေကာ့တဒါ၊ ကတြန္းတာ၊ ဆီခုိး၊ ေနာင္ဗုိစသည့္ ရြာမ်ားျဖစ္ၾကသည္။

            ေအာက္ျမန္မာျပည္တြင္ေနထုိင္ၾကသည့္ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသား၀တ္စံုကို ၀တ္ဆင္မႈနည္းၿပီး၊ ျမန္မာလူ မ်ဳိးမ်ားႏွင့္ ေရာေႏွာေနထုိင္ၿပီး၊ ျမန္မာစကားေျပာ၊ ျမန္မာလုိ႕၀တ္စားဆင္ယင္ကာ ေနထုိင္ၾကသည္။ ေအာက္ျမန္မာျပည္တြင္ ေနထုိင္ၾက သည့္ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ အမ်ားအားျဖင့္ လယ္ယာလုပ္ငန္းျဖင့္အသက္ေမြးၾကသည္။

အိမ္ေဆာက္လုပ္ျခင္း

            ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ အိမ္ေဆာက္ရာတြင္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္မွရရွိေသာ ပစၥည္းကိရိယာမ်ားကိုအသံုးျပဳၾကသည္။ အမ်ားအသံုးျပဳေသာသစ္မ်ားမွာ ထင္းရွဴး၊ ခ်ယ္ရီ၊ ပိေတာက္၊ သစ္ရာ၊ အင္ၾကင္း၊ ပ်ဥ္းကတုိးႏွင့္ ကၽြန္းတုိ႕ျဖစ္ၾကသည္။ သစ္မ်ားကို သစ္ေတာ ႀကိဳး၀ုိင္းမ်ားမွခုတ္ယူျခင္းမ်ဳိးမဟုတ္ဘဲ၊ သစ္ေတာႀကိဳး၀ိုင္းမဟုတ္ေသာသစ္ေတာမ်ားမွ ကိုယ္တုိင္ခုတ္ထစ္ခြဲစိတ္အသံုးျပဳၾကသည္။ ၿမိဳ႕ေန ပအုိ၀္းမ်ားသာသစ္ကို၀ယ္ယူအသံုးျပဳၾကသည္။

            အခ်ဳိ႕မွာ အိမ္ေဆာက္ရန္သစ္သားမ်ား၊ အိမ္ကာရန္ပ်ဥ္မ်ားကိုခြဲစိတ္ရာတြင္ ပုဆိန္ကိုအသံုးျပဳၾကသည္။ လက္ျဖင့္သာခြဲစိတ္ရသျဖင့္ မတြင္က်ယ္ေပ။ သစ္သားကိုပုဆိန္ျဖင့္ခြဲရာတြင္ ညီညီညာညာကြဲေစရန္ ဂါထာျဖင့္မန္းမႈတ္ထားေသာေရကိုေလာင္းေပးရသည္။ ဤသုိ႕ဂါထာ ျဖင့္ မန္းမႈတ္ထားေသာေရျဖင့္ေလာင္းပါက သစ္သားကိုမိမိလုိခ်င္သကဲ့သုိ႕ ညီညာစြာကြဲေစသည္ဟုယူဆၾကသည္။

            အိမ္ေဆာက္ရာတြင္ စီးပြားေရးအေျခအေနကိုလုိက္၍ကြဲျပားမႈရွိၾကသည္။ ေရွဦးစြာအိမ္ေျမေနရာအတြက္ေျမခံေကာင္းမ်ားရရွိလွ်င္ ရက္ေကာင္းေရြး၍ ပႏၷက္ရုိက္သည္။ ေတာင္ေစာင္းေတာင္ေျခကဲ့သုိ႕ ဆင္ေျခေလွ်ာေနရာမ်ားတြင္မူ ေရွးဦးစြာေျမကိုေလွကားထစ္သဖြယ္ထစ္ ၿပီး၊ ေျမညီေအာင္ညႇိယူရသည္။ ဤတြင္ ရြာသူရြာသားမ်ားက ၀ုိင္း၀န္းကာလုပ္ကိုင္ေပးၾကသည္။

            အိမ္ပံုစံကို မိမိတုိ႕ႀကိဳက္သလုိ ေဆာက္လုပ္ၾက၏။ လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္ေပါင္း ၁၀၀ ခန္႕က ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕၏ အိမ္သည္ ေခါင္ ေစာက္အိမ္မ်ဳိးျဖစ္သည္။ ခါးတုိၿပီး ျပတင္းေပါက္မရွိေပ။ ရွိလွ်င္လည္းတစ္ေပါက္သာရွိတတ္၏။ ျပတင္းေပါက္မထားျခင္းမွာလည္း ပအုိ၀္းတုိင္း ရင္းသားတုိ႕ေနထုိင္ေသာေဒသတြင္ အေအးလြန္ကဲျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္၏။ ထုိ႕ျပင္ အိမ္ကိုအေမွာင္ခ်ထားျခင္းျဖင့္ အျပင္မွလူသည္အတြင္းသို႕ မျမင္ႏုိင္ဘဲ အိမ္အတြင္းမွလူသည္ အျပင္သို႕ျမင္ႏုိင္ျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္ေလသည္။

            အိမ္အရြယ္အစားသည္ သံုးပင္၊ ေလးပင္၊ ငါးပင္အိမ္မ်ားသာျဖစ္ၾက၏။ ေခတ္ေပၚပအုိ၀္းအိမ္မ်ားသည္ ငါးပင္အိမ္မ်ားျဖစ္ၾကသည္။ အိပ္ခန္းဖြဲ႕ရာ၌ အိမ္ခန္း၊ ဧည့္ခန္းႏွင့္ မီးဖုိခန္းဟူ၍ သံုးခန္းခြဲေလ့ရွိၾက၏။ ေခါင္ေစာက္အိမ္မ်ားေဆာက္လုပ္ၾကသည္။ ေအာက္ဆင့္ကို ျမင့္ျမင့္ ေဆာက္လုပ္ၿပီး၊ စပါးက်ီႏွင့္ ကၽြဲႏြားမ်ားထားၾကသည္။ ယခင္က ပအုိ၀္းတုိ႕၏အိမ္မွာ အမုိးႏွစ္ဘက္ခပ္အုပ္အုပ္ျဖစ္သည္။ ဤသို႕ေဆာက္လုပ္ ထားျခင္းျဖင့္ ေလတုိက္ျခင္း၊ မုိးပက္ျခင္း၊ ႏွင္းပက္ျခင္းဒဏ္မွ ကာကြယ္ႏုိင္ရန္ျဖစ္သည္။

            ယခုအခါ အသိပညာတုိးပြားလာသည္ႏွင့္အမွ် ႏွစ္ေဆာင္ၿပိဳင္အိမ္မ်ားကိုေဆာက္လာၾက၏။ အခန္းတုိင္းတြင္လည္း ေလ၀င္ေလ ထြက္ရေအာင္ ျပတင္းေပါက္မ်ားေဖာက္ထားသျဖင့္ အိမ္တြင္းတြင္ယခင္ကကဲ့သုိ႕ ေမွာင္ေနျခင္းမရွိေတာ့ေပ။ သုိ႕ေသာ္အခ်ဳိ႕ၿမိဳ႕ႏွင့္အလွမ္း ေ၀းေသာေက်းရြာမ်ားတြင္မူ အိမ္ျပတင္းေပါက္ထားျခင္းနည္းေနေပေသးသည္။ ျပတင္းေပါက္ေဖာက္ထားေသာ က်န္းမာေရးႏွင့္ညီညြတ္သည့္ အိမ္မ်ဳိးေဆာက္လုပ္ေရးကို စည္းရံုးၾကရေပမည္။

            ႏွစ္တုိခံပင္စိုက္ပ်ဳိးၾကသည့္ ေဒသတြင္ထရံကာ၊ ၀ါးခင္း၊ ၀ါးတုိင္ထူအိမ္မ်ားကိုေတြ႕ရေပသည္။ အမ်ားအားျဖင့္ ပ်ဥ္ေထာင္၊ ပ်ဥ္ခင္း၊ သြပ္မုိးအိမ္မ်ားကိုသာေတြ႕ရ၏။ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕၏ အိမ္ေဘးႏွစ္ဘက္တြင္ “ ထု ” ေခၚ အဖီကို ထုတ္ထားေလ့ရွိၾကသည္