ကံအေၾကာင္းမလွခဲ့တဲ့ ေစာမြန္လွ

AD- 1044-1077 ျမန္မာသကၠရာဇ္ (၄၀၆-၄၃၉) ပုဂံမင္း ၅၅-ဆက္တြင္၊ ပထမ ျမန္မာႏုိင္ငံကုိ တည္ေထာင္ေသာ အေနာ္ရထာမင္း နန္းတက္ ေလသည္။ ထုိအေနာ္ရထာ မင္းလက္ထက္တြင္ လူစြမ္းေကာင္း မ်ား ေပၚေပါက္ ခဲ့သည္။ ပထမ ၄-ဦးမွာ က်န္စစ္သား၊ ငေထြရူး၊ ငလုံးလက္ဖယ္၊ ေညာင္ဦးဖီး တုိ႔ျဖစ္ၾကသည္ ငေထြရူး- ျမင္းမူအရပ္သား ထန္းတက္သမားျဖစ္သည္။
ထန္းပင္ အပင္ တေထါင္ကုိ တက္ခါဆင္း ခါလွီးသည္မွာ တနံနက္အခ်ိန္မွီ ၿပီးေသာသူ ျဖစ္သည္ဆုိပါသည္။

ငလုံးလက္ဖယ္- ပုပၸါးအရပ္သား၊ ႏြားအရွဥ္း သံုးဆယ္ကုိ ထြန္၌တပ္၍ ထြန္ေရးမွန္ေအာင္၊ တက္ခ်ည္ ဆင္းခ်ည္၊ အႏွံ႔ထြန္ ႏုိင္ေသာသူ ဟုဆုိပါသည္။

ေညာင္ဦးဖီး- ေညာင္ဦးအရပ္သား ေညာင္ဦးကမ္းပါးက ေျပးဆင္း၍ ဧရာ၀တီ တဖက္ကမ္းသုိ႔ လက္ပစ္ကူးသည္၊ ေနာက္ဖက္ကမ္းသုိ႔ ေရာက္ေသာ္ ေျခမေထာက္ခဲ့ဘဲ ျပန္၍ ကူးလာႏုိင္သည့္ အျပင္ ကမ္းထိပ္ သုိ႔ေျပးတက္ ႏုိင္ေသးဟု ဆုိပါသည္။

ထုိ ၄-ဦးအျပင္ ေနာက္ထပ္ ဗ်တၱ၊ ေရႊဖ်ဥ္းႀကီး ေရႊဖ်ဥ္းငယ္တုိ႔ လည္းရွိၾကေသး၏။ ထုိစဥ္ အေနာ္ရထာ လက္ထက္ မတုိင္မွီ ပုံဂံျပည္၌ မိရုိးဖလာနတ္၊ နဂါး၊ အရည္းႀကီး တုိ႔ကို ကုိးကြယ္ကုန္ေလသည္၊ ထုိအရည္းႀကီး မ်ားသည္ ထိမ္းျမားမဂၤလာ ျပဳလုပ္ၾကလွ်င္ သူတုိ႔သမီးကုိ ေရွးဦးစြာ အရည္းႀကီးတုိ႔ ေက်ာင္းသုိ႔ ပုိ႔ရေသာ ထုံးစံ ျဖစ္တည္ေနသည္။

ထုိထုံးစံကုိ ပန္းဦးလႊတ္ သည္ဟုေခၚသည္။ ထုိထုံးစံကုိ မလုိက္နာေသာ္ မင္းဒဏ္ခံၾကရ၏၊ ထုိသုိ႔ ရွိစဥ္ သထုံျပည္မွ ရွင္အရဟံမည္ေသာ ရဟန္းေကာင္း ရဟန္းျမတ္ တပါးသည္။ ပုဂံသုိ႔ေရာက္ရွိလာ၍ မင္းအေနာ္ရလည္း ၾကည္ညုိ- ဆည္းကပ္သည္ ႏွင့္ စင္ၾကယ္ေသာ ဗုဒၶဘာသာ အယူမွန္ကုိ သိရေလသည္။

သကၠရာဇ္ ၄၁၉- (AD-1057) ခုႏွစ္တြင္ အရွင္အရဟံ မိန္႔ၾကားခ်က္အရ သထုံျပည္၌ ပိဋကတ္ေတာ္ မ်ားရွိေၾကာင္း ၾကားသိရေသာ လက္ေဆင္ ပ႑ာႏွင့္ေတာင္းေစရာ သထုံ- မႏူဟာမင္းက အရုိင္းတုိ႔ႏွင့္ အရာေလာဟုဆုိ၍ မေပးဘဲေနေလ၏ ထုိအခါမွ စစ္သည္ ဗုိလ္ပါႏွင့္ခ်ီ၍ သထုံကုိ တုိက္ခုိက္ေလသည္။

ထုိသုိ႔တုိက္စဥ္ ကက်န္စစ္သား စေသာ လူစြမ္းေကာင္း မ်ားတြင္ ဗ်တၱလည္း ပါလာေလသည္။ ထုိစဥ္ သထုံျပည္၌ ဗ်တၱ၏အကုိ---ဗ်တ္၀ိ၏ အေပါင္အလက္တုိ႔ကုိ ေဆးစီရင္၍ ျမဳပ္ႏွံထားသည္ ႏွင့္ ၿမဳိ႕ရုိးကုိမ၀င္ႏုိင္ရွိရာ၊ ဗ်တၱက မရီးကုိ ေျမးျမန္း၍- ျမဳပ္ထားရာကုိ သိရွိ-ေဖၚယူပစ္ေလမွ ၀င္ႏုိင္ၾကေလသည္။

ပေဒသရာဇ္ေခတ္တြင္ "တုိက္ခုိက္သိမ္းပုိက္၍ စုစည္းျခင္းသည္ တုိက္ခုိက္သိမ္းပုိက္ ခံရေသာအမ်ိဳးသာတုိ႔၏၊ အမ်ဳိးသား ကုိယ္ပုိင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ကုိယ္ပုိင္လြတ္လပ္ ခြင့္ကုိ ဖ်က္ဆီးလုိက္ၿပီး ၎အမ်ဳိးသားတုိ႕၏ ဆႏၵႏွင့္ဆန္႕က်င္၍ တုိက္ခုိက္သိမ္းပုိက္ခံရေသာ အမ်ဳိးသား ႏုိင္ငံေတာ္ကုိ ဖ်က္ဆီးသိမ္းသြင္းၿပီး၊ ၎ႏုိင္ငံေတာ္ပုိင္ နယ္နိမိတ္ကုိ စစ္ႏုိင္ငံေသာ ႏုိင္ငံေတာ္ ဧရိယာႏွင့္ ပူးေပါင္းျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ "


အဆုိပါ သေဘာတရားသည္ မွန္ကန္ေၾကာင္း ျမန္မာ့သမုိင္းကုိ ေလ့လာလွ်င္ ပေဒသရာဇ္ေခတ္တြင္ ျမန္မာပေဒသရာဇ္သည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံ စုစည္းရာတြင္ တုိက္ခုိက္သိမ္းပုိက္ၿပီး နယ္နိမိတ္ျခင္း၊ ပူးေပါင္းျခင္း ျဖစ္သည္။ 
 စုစည္းညီၫြတ္မႈ အစစ္အမွန္မွာ ဆႏၵအရသာ ပူးေပါင္းၿပီး လူမ်ဳိးတမ်ဳိး၏ ကုိယ္ပုိင္ျပဌာန္းခြင့္ ျဖစ္ေသာ မိမိတုိ႕လူမ်ဳိးအတြက္ ႏုိင္ငံေရး၊ စည္း႐ုံးေရး၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ လူမႈေရး၊ ယဥ္ေက်းမႈမ်ားကုိ မိမိတုိ႕လူမ်ဳိး၏ ဆႏၵအရ တျခားအမ်ဳိးသားတုိ႕ လြတ္လပ္ခြင့္ မထိခုိက္ေစဘဲ လုပ္ေဆာင္ခြင့္႐ွိရမည္၊ ျမန္မာႏုိင္ငံ ပေဒေခတ္သရာဇ္တြင္ ထုိသုိ႕ စုစည္းျခင္းမဟုတ္သျဖင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံ႐ွိ အမ်ဳိးသားမ်ားသည္ အခ်င္းခ်င္း စိတ္ဝမ္းကြဲျပားကာ ေတာ္လွန္ပုန္ကန္မႈမ်ား ေခတ္သမုိင္း အဆက္ဆက္တြင္ ျဖစ္ေပၚလာျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ 
 
ျမန္မာတုိ႔ေအာင္ႏုိင္ ၾကေသာအခါ မႏူဟာမင္းႏွင့္ တကြ ပိဋကတ္ေတာ္ တုိ႔ကုိ၎၊ ႏႈတ္မႈ-လက္မႈ -ပညာသည္ တုိ႔ကို၎၊ ထုိသုိ႔ တုိက္ခုိက္ ေဆာင္ယူခဲ့ေလသည္။ ဤသုိ႔သထုံမွ ဗုဒၶဘာသာ ပိဋကတ္ေတာ္မ်ား ေရာက္လာသည္ ကစ၍ ပုုဂံျပည္တြင္ အရည္ႀကီး တုိ႔သာသနာ ေမွးမိန္ သြား၍ ဗုဒၶသာသနာေတာ္- တည္ၿမဲ- ႀကီးပြားေလေတာ့သည္။

အေနာ္ရထာမင္းလက္ထက္ သထံုျပည္ကို ေအာင္ႏိုင္ခဲ႔ကာ ပိဋကတ္သံုးပံုႏွင့္ မြန္စာေပတို႔ကို သထံုျပည္မွ ပုဂံၿပည္သို႔ သယ္ေဆာင္လာခဲ့ ေသာ္လည္း  ျမန္မာဘာသာကို မြန္အကၡရာ ျဖင့္ေရးသားႏိုင္ျခင္း မရွိေသးသည့္အျပင္ ထိုအခ်ိန္ထိ ျမန္မာစာကို ဖန္တီးႏုုိင္ ခဲ့ျခင္းလည္း မရွိေသးေပ။

 အေနာ္ရထာမင္းကိုယ္တိုင္ ေရးထိုးခဲသည္ဆုုိသာ္ အုတ္ခြက္စာတို႔မွာ ပါဋိဘာသာကို မြန္အကၡရာ ျဖင့္ေသာ္၄င္း၊ နာဂရိအကၡရာ ျဖင့္ေသာ္၄င္း ေရးသားထား သည္ကို ေတြ႔ရပါသည္။

ျမန္မာတို႔သည္ မြန္အကၡရာႏွင္႔ ျမန္မာစာကိုလည္း တီထြင္ဖန္တီးရန္ အားထုတ္ႀကိဳးစားေနမည္ မွာအလြဲပင္ျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ ေအာင္ျမင္မွဳ႕ မရေသးေပ။ 

အေနာ္ရထာမင္းႏွင့္ ေစာလူးမင္းလက္ထက္တြင္ ပါဋိဘာသာကို သာနာဂရိအကၡရာ ၊မြန္အကၡရာျဖင့္ တိုတိုေတာင္းေတာင္းပင္ ေရးသားမွတ္တမ္း တင္ခဲ့ၾကသည္ကုုိေတြ႔ရသည္။ ျမန္မာစကားကို  စာျဖင့္ေရးသား ခဲ့သည္မွာ ခရစ္ႏွစ္ ၁၁-ရာစုဦးက ပင္ျဖစ္သည္။ ေစာလူးမင္းလက္ထက္ ေရးထိုးခဲ့သည္ဟု ယံုၾကည္ရေသာ ေက်ာက္စာမွာ ပါဋိဘာသာကို မြန္အကၡရာျဖင့္ ေရးထိုးထားသည္ကို ေတြ႔ရသည္။

ျမန္မာ အကၡရာ ႏွင့္ ျမန္မာစာ အေရးအသားေပၚေပါက္ျဖစ္ထြန္းလာပံု ကို စူးစမ္းေလ့လာၾကေသာ သုေတသီ အားလံုးက ျမန္မာ အကၡရာ မ်ားသည္ ခရစ္ေတာ္ မေပၚမွီ BC – 500 မွ AD- 300 ေက်ာ္အထိ India မွာ ထြန္းကားခဲ့ေသာ ျဗာဟီၼ အေရးအသား ကေနျမစ္ဖ်ားခံခဲ့သည္ဟု လက္ခံၾကသည္။ အေစာဆံုးျမန္မာစာ အေရးအသားကို ပုဂံေခတ္ AD-11-12 ရာစု မွာေတြ႔ရွိရၿပီး ရာဇကုမာ ေက်ာက္စာ ေရးထိုးခဲ့ခ်ိန္ ျဖစ္သည္။

အေနာ္ရထာမင္းသည္ အေမႏူဟာဘုရင္ အားသုဝဏၰဘူမိမွ ဖမ္းဆီး၍ ပုဂံသုိ႕ ယူေဆာင္အက်ဥ္းခ်ထားသည္။ ၎ႏွင့္အတူ မြန္ရဟန္းေတာ္မ်ား၊ မြန္ဗိသုကာမ်ား၊ မြန္စာေပပုရပုိဒ္မ်ားကုိ ယူေဆာင္သြားသည္။ ေက်းကြၽန္အျဖစ္ မြန္အမ်ိဳးသားမ်ားစြာ တို႕ကုိလည္း ဖမ္းဆီးသြားသည္။


မႏူဟာမင္းႀကီး တည္ထားခဲ့  မႏူဟာဘုရား 


မႏူဟာဘုရားကုိ ပုဂံေရာက္ သထုံမင္း မႏူဟာမင္း (မကုတ) တည္ခဲ့ေသာ ဘုရားျဖစ္သည္။ ျမင္းကပါ အရပ္တြင္တည္ထားသည္။ ဘုရားဂူအတြင္း၌ ေရွ ႔ဘက္တြင္ ထုိင္ေတာ္မူ ဆင္းတုေတာ္ႀကီး ၃ ဆူႏွင့္ အေနာက္ဘက္တြင္ ေလ်ာင္းေတာ္မူ ဆင္းတုေတာ္ႀကီး တစ္ဆူ ရွိသည္။ ယင္းဆင္းတုေတာ္ႀကီးမ်ားသည္ အလြန္တရာ ႀကီးမား ေတာ္မူၾကသည္ ျဖစ္၍ ဂူအတြင္း ေနရာ အျပည့္ ျဖစ္ေနၾကသည္။

ဆင္းတုေတာ္ႀကီးမ်ားသည္ မလွဳပ္သာ မွည့္သာသည့္ပမာ က်ပ္က်ပ္တည္းတည္း ျဖစ္ေနသည္။ မႏူဟာဘုရားအတြင္း၌ ဆင္းတုေတာ္ႀကီးမ်ားသာလွ်င္ ႀကီးမားသည္ မဟုတ္ ေရွ ႔ မ်က္ႏွာစာရွိ သပိတ္မွာလည္း ဆင္းတုေတာ္ႀကီးမ်ားႏွင့္ လုိက္ဖက္ေအာင္ပင္ ႀကီးမားလွေပသည္။

သမိုင္းအရ မႏူဟာမင္းသည္ ပုဂံတြင္ေနထိုင္ရာမွ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈ ျပဳလုပ္လိုသည္ ရွိသျဖင့္ ဘုရားတစ္ဆူတည္ရန္ အေနာ္ရထားအား ခြင့္ေတာင္းသည္။ အေနာ္ရထာမင္းက လိႈက္လိႈက္လဲလဲ ခြင့္ျပဳသျဖင့္ မိမိလက္တြင္ ၀တ္ေသာနန္းစဥ္လက္စြပ္ကို ပုဂံသူေဌးတစ္ဦးအား ေရာင္းခ်ကာ ဘုရားကိုတည္သည္ဟု သိရသည္။


မႏူဟာမင္းႀကီးသည္ ဘုန္းတန္ခိုုး အာႏုေဘာႀကီး၍ စကားေျပာေသာ အခါ ခံတြင္းက စက္ေျပာင္ေျပာင္ အေရာင္ထြက္ တတ္၏ အေနာ္ရထာသည္ စုိးရိမ္ေၾကာက္လန္႔ႈ မႏူဟာမင္း ဘုန္းႏွိမ့္ ေစရန္ဟု ဆြမ္းေတာ္တင္ ပုိ႔ကုိေစ၏။ မႏူဟာမင္း စားမိ၍ ဘုန္းတန္ခုိး ျပယ္ေလေသာ၊ စိတ္လက္ညဳိး ႏြမ္းသည္ႏွင့္ မိမိ၏ လက္စြပ္ ကုိေရာင္းၿပီး ဘုရားတည္ေလသည္။ ယခုတုိင္ မႏူဟာဘုရား ဟုရွိ၏ " ျဖစ္ေလရာ ဘ၀၌ သူတပါး၏ ႏုိင္ျခင္းတုိ႔ မခံရပါလုိ၏ ဟုဆုေတာင္း ခဲ့ေလသည္။ " ေနာက္မၾကာမီ မႏူဟာမင္း ႏွင့္မိဖုရား သားသမီၼး တုိ႔ကုိပါ အေနာ္ရထာက ေရႊစည္းခုံဘုရားသုိ႔ ဘုရားကၽြန္ အျဖစ္ျဖင့္ လူေလသည္ဟုုဆုုိသည္။

အေနာ္ရထာသည္၊ ထုိကဲ့သုိ႔ သာသနာေရးကုုိ ဗန္းျပကာ အျခားတုုိင္းျပည္မ်ားကုုိ ၀င္ေရာက္က်ဴးေက်ာ္ တုုိက္ခုုိက္ရန္ စိတ္အားအလြန္ စိတ္အား တက္ၾကြလာၿပီးလွ်င္ ရခုိင္ျပည္ရွိ မဟာ မုနိရုပ္ပြါးေတာ္ ကုိလည္းပင့္ ယူရန္ သြားေရာက္ေသးသည္ သုိ႔ေသာ္လည္း အထမေျမာက္ မယူႏုိင္ ျဖစ္ေလသည္။

 တဖန္ ေအဒီ ၁၀၅၈ မွာ ပုဂံျပည့္ရွင္ အေနာ္ ရထာမင္းဟာ ဂႏၶာလရာဇ္ (ယခုုတ႐ုတ္) ျပည္၌  စြယ္ေတာ္ ျမတ္တစ္ဆူကို မိမိတိုင္းျပည္သို႔ ပင့္ယူေတာ္မူရန္ အႀကံျဖစ္ခဲ့သည္။ က်န္စစ္သား စေသာ လူစြမ္းေကာင္း ေလးဦးႏွင့္ ေရႊဖ်ဥ္းႀကီး၊ ေရႊဖ်ဥ္းငယ္ တုိ႔လည္းပါ၍ စြယ္ေတာ္ျမတ္အား မိမိတိုင္းျပည္သို႔ ပင့္ယူေတာ္မူရန္ အႀကံျဖစ္ခဲ့သည္။

ထုုိ႔ေၾကာင့္စစ္သည္ အလုံးအရင္းႏွင့္ အတူ နန္ေခ်ာက္ျပည္၏ ၿမိဳ႕ေတာ္ တာလီ အထိခ်ီတက္ခဲ့သည္။ နန္ေခ်ာက္ဘုရင္ ဥတည္ဘြား သည္လည္း ၿမိဳ႕ေတာ္တံခါးကို အလုံပိတ္၍ အျပင္းအထန္ ခုခံခဲ့ရသည္။
ေနာက္ဆုုံး အေနာ္ရထာ မင္းႀကီးက " အေဆြေတာ္တို႔ တိုင္းျပည္သို႔ လာေရာက္ ရျခင္းမွာ ေလာကီစည္းစိမ္ကို အလိုရွိ၍မဟုတ္ပါ။ ေလာကုတၱရာ ခ်မ္းသာျဖစ္တဲ့ စြယ္ေတာ္ျမတ္ကို ကိုးကြယ္ ဆည္းကပ္ရန္ လာေရာက္ေတာင္းခံ ရျခင္းျဖစ္ပါတယ္ဟု မိန္႔ရာ" ဘုရင္ ဥတည္ဘြားက စြယ္ေတာ္ျမတ္က ကိန္းဝပ္ေတာ္မူလိုေသာ္ ပင့္ေတာ္မူနိုင္ခဲ့သည္ ဟုဆိုသည္။


အေနာ္ရထာမင္းလည္း ရတနာပန္း ေတာင္းကို ဦးေခါင္းတြင္ရြက္၍ သက္ဆင္း ေတာ္မူရန္ အဖန္ဖန္ေတာင္းပန္ ခယေသာ္လည္း စြယ္ေတာ္ျမတ္သည္ ေကာင္းကင္မွ ဆင္းသက္ေတာ္မမူသျဖင့္ မ်ားစြာေၾကကြဲ ဝမ္းနည္းခဲ့ရသည္။ သိၾကားမင္းလည္း အေနာ္ရထာမင္းႀကီး စိတ္သက္သာရာရေစရန္ ကိုယ္ထင္ျပ၍ ဤစြယ္ေတာ္ျမတ္ကို မင္းႀကီးအား ကိုးကြယ္ေစဟု ဘုရားရွင္၏ ဗ်ာဒိတ္ေတာ္မရွိခဲ့၊ သေရေခတၱရာ ျပည္မွာရွိသည့္ သင္းက်စ္ေတာ္ ဓာတ္ကိုသာ သင္မင္းႀကီး ရလတၱံ့ဟုသာ ဗ်ာဒိတ္ရွိသည္။ စြယ္ေတာ္ျမတ္မွာ ဂႏၶာ လရာဇ္တိုင္း၌ သာသနာ ၅,ဝဝဝ တိုင္ေအာင္ တည္ေစလိမ့္မည္ဟုဆိုကာ မင္းႀကီးအား သိၾကားမင္းက ျမဆင္းတုေတာ္ကို ေပးအပ္ခဲ့သည္ဟုုဆုုိသည္။

မွတ္ခ်က္ - ျမန္မာ့သမုိင္း ပါေမာကၡ ေဒါက္တာသန္းထြန္းက ဘုရင္ေနာ္ရထာသည္ ယခုလက္ရွိ ျမန္မာနုိင္ငံဟုေခၚဆုိေသာ နယ္နမိ္တ္ အကုန္ထ အုပ္စီးႏုိင္ခ်င္း မရွိေသးပါ တရုတ္ကုိ ရန္စရန္မွာ မျဖစ္ႏုိင္ပါ မိန္းေမာနယ္စပပ္ တုိ႔ေရာက္ရွိသည္မွာ ျဖစ္ႏုိင္ေျခ တရုုပ္ျပည္ႀကီးထဲထိ ေရာက္ရွိသည္မွာ ျဖစ္ႏုုိင္ေျခ မရွိဟုုဆုုိသည္။

အေနာ္ရထာမင္းႀကီးလည္း ျမဆင္းတု ေတာ္ကိုပင့္၍ ပုဂံသို႔ျပန္လာခဲ့ၿပီး အျပန္ ခရီးတြင္ မိုင္းေမာဝ္ျပည္ႀကီးသို႔ ဝင္ေရာက္ခဲ့သည္။ အေနာ္ရထာမင္းႏွင့္ မိုင္းေမာဝ္ဘုုရင္ ခြန္ဟုုိမိန္း တို႔ေတြ႕ဆုံခဲ့ၿပီး ႏွစ္ျပည္ေထာင္ ခ်စ္ၾကည္ရင္းႏွီးမွုကို ခိုင္ၿမဲေစရန္ မိုင္းေမာဝ္ ဘုုရင္ ခြန္ဟုုိမိန္းက သမီးေတာ္ေစာမြန္လွ ႏွင့္အတူ ေနွာက္လုုိက္ေႏွာက္ပါ မ်ားကိုပါ  ေပးအပ္ခဲ့ေလသည္။

 သွ်မ္းသမုိင္းအဆုိရ ေမ၀္ဘုုရင္ စဝ္ခြန္ဟိုမိန္းတြင္ သားသမီး အမႊာ ႏွစ္ေယာက္ရွိေလရာ  သမီးေတာ္ႀကီး စဝ္မြန္လွ ရုုပ္ရည္ေခ်ာေမာ လွသူတေယာက္ျဖစ္သလုုိ အသက္ေတာ္၂၈ ႏွစ္ရွိၿပီျဖစ္ၿပီး အပ်ဳိႀကီးဘ၀ျဖင့္ ဗုုၶဒၶဘာသာတရားကုုိ လြန္စြာမွ ရုုိေသကုုိင္းရွဳိင္းသူ အျဖစ္ ေမ၀္နန္းတြင္းသာက ေတာေရာၿမိဳ႕ပါ သိၾက၍ ျပည္လူအမ်ား ေလးစား ျခင္းခ်စ္ ၾကည္ညိဳ ခဲ့ရတဲ့ မင္းသမီးေလးတပါး ပင္ျဖစ္သည္။  မင္းသားတာ္ ျဖစ္တဲဲ့ ေမာင္ေတာ္ စဝ္ေကာ္လ်န္း သည္လည္း တုုိက္ေရးခုုိက္ေရး ထက္ျမက္ေသာမင္း တပါးျဖစ္သည္။

သွ်မ္းမင္းသမီးေလး ေစာမြန္လွသည္ အေနာ္ရထာမင္း ေနာက္သုိ႔ လုိက္ပါလာရာတြင္ ယခု ေတာင္ျပဳံးအရပ္တုိ႔ ေရာက္ေသာ္ ဆုေတာင္းျပည့္ ေစတီကုိတည္ေလသည္ ေရႊဖ်ဥ္းညီေနာင္ တုိ႔လည္း အမႈထမ္း လစ္၍ အသတ္ခံရသည္ဟုု ျမန္မာ့သမုုိင္းက ဆုုိသည္။

မင္းသမီးေလး ေစာမြန္လွရဲ႕ ေနာက္လုုိက္ အခ်ဳိ႕တုုိ႔သည္ ယခုုေက်ာက္ဆည္ အေရာက္တြင္ ေက်ာက္သားမ်ားျဖင့္ ဆည္ ကံသင္းမ်ား ျပဳလုုပ္ခဲ့ၿပီး လည္ေျမစပါး စုုိက္ပ်ဳိးကာ ပုုဂံျပည္သုုိ႔ ဆက္သ ပုုိ႔ေဆာင္ခဲ့ရသည္။ ထုုိေၾကာင့္ထုုိေဒသကုုိ  ေက်ာက္ဆည္  လုုိ႔အမည္တြင္ခဲ့ေၾကာင္း သမုုိင္းက ဆုုိသည္။ ယခုုေက်ာက္္ဆည္ နားတြင္ မိန္းေမာရြာသည္ ရွိေနပါေသးသည္။
ပုံဂံသုိ႔ ေရာက္ရွိ ေသာအခါ မင္းသမီးေလး ေစာမြန္လွသည္ ေလာကီကို ၿငီးေငြ႕ေနေသာေၾကာင့္ ပုညႀကိယာ ၁ဝ ပါး ျဖင့္ေမြ႕ေလ်ာ္ၿပီး သာသနာေတာ္ကို လြန္စြာ ခ်ီးေျမႇာက္ခဲ့သည္။ အေနာ္ရထာမင္း ဟာလည္း သွ်မ္းမင္းသမီးေလး ေစာမြန္ လွကို ျမတ္ႏိုးေတာ္ မူလွတဲ့အတြက္ မိဖုရားအခ်င္းခ်င္း မနာလိုမုန္းတီး မႈေတြျဖစ္ေပၚခဲ့ရာက ပုထုဇဥ္တို႔ သေဘာအရ ပုဂံနန္းတြင္းတြင္ အိမ္ေထာင္ေရး၊ လူမွုေရး မေက်လည္မွုမ်ား ေပၚေပါက္ခဲ့ ေလေတာ့သည္။

 မိဖုရားေစာမြန္လွရဲ႕ နားေတာင္းေတာ္မွာ ေမြေတာ္ ကိန္းဝပ္ေတာ္မူၿပီး ေရာင္ျခည္ေတာ္ ကြန္႔ျမဴးတာကို ေဇာ္ဂနီ စုန္းကေဝလို႔ စြပ္စြဲၿပီး မင္းႀကီးထံ မဟုတ္မမွန္ ေလွ်ာက္တင္ ၾကေလသည္။

  မင္းႀကီးလည္း မယုံၾကည္၍ ေစာမြန္လွ ဘုရား၀တ္ျပဳ ရာသုိ႔ တိတ္တဆိတ္ ေခ်ာင္းေျမာင္ ၾကည့္ရာတြင္ ထုိသုိ႔ ကြန္႔ျမဴးသည္ကုိ ျမင္ေတြ႔ရွိ၍ ယုံၾကည္ရႏူိး ျဖစ္ေနစဥ္ ေစာမြန္လွႏွင့္ ေနာက္လုုိက္ ေနာက္ပါ သွ်မ္းတုုိ႔သည္လည္း  သွ်မ္း အစားစာျဖစ္ေသာ ငါးခ်ဥ္၊ ၀ါးပုိး၊ အသားခ်ဥ္ စေသာအျခား အစားအစာမ်ား ကုုိစားေသာက္ ၾကသည္ကုိ ၾကည့္ရႈ႕၍ ဧကန္မုခ် စုန္းမ- ျဖစ္ေၾကာင္း ယုံၾကည္သည္ႏွင့္ ေနရင္း သွ်မ္းျပည္သုိ႔  ျပန္ေစဟု ႏွင္ထုတ္ လုိက္ေလသည္။
နဖူးစာေရစက္ ဒီတင္ျပတ္တာမို႔ အေနာ္ရထာမင္းအား ယံုစား သက္ဝင္ေတာ္မူ ျခင္းမရွိလွကာ သွ်မ္းမင္းသမီး ေစာမြန္လွသည္ ရုိးသားသူ ဘာသာတရား ကုိင္းရႈိင္းသူ ျဖစ္သည့္အျပင္ မိမ္ိရုိးရာ အစားအစာမ်ားအား အျပစ္တင္ ကဲ့့ရဲ႕ရႈတ္ခ် မိမိဂုဏ္သိကၡာ ကုိလည္း ေစာ္ကား ခံရသည္ျဖစ္၍။

မိမိဖခင္ ပင္လ်င္လည္း  ကေမာၻဇ ျပည့္ရွင္ ေမာဝ္ကိုးျပည္ေထာင္ကို အစိုးရတဲ့ အရွင္သခင္ ျဖစ္သည့္ အေလွ်ာက္ ေၾကာက္ရြံ႕ျခင္း အလွ်င္မရွိ အေျခြအရံ အနည္းငယ္မွ်ႏွင့္ မိမိေမြးဌာနီ ေမ၀္ျပည္ ဖက္သုိ႔ ထြက္လာခဲ့ေလသည္။ ပုဂံျပညမွထြက္ခြာလာၿပီး ၁၀ရက္ေျမာက္ေသာေန႔၌ ယခုုဘုုရား တည္ရာေနရာနဲ႔ တစ္မိုင္အကြာ ပန္းေခ်ာင္းအတြင္း ျဖတ္ကူးစဥ္မွာ နားမွ ကြ်တ္ၿပီး ေကာင္းကင္မွာ စာဝတီးငွက္မ်ား ရံလ်က္တည္ ရွိတာကို အေၾကာင္းျပဳလို႔ ထိုအရပ္ကို ေရႊစာရံ လို႔ ေခၚတြင္ခဲ့ၿပီး ပန္းေခ်ာင္းကိုလည္း နားေတာင္း က်ေခ်ာင္းရယ္လို႔ ယေန႔ထက္တိုင္ ေခၚတြင္ခဲ့ၾကပါတယ္။

ငါးေတာင္ျပည့္ ေရႊစာရံေစတီတည္ထားတဲ့ အုတ္ခ်ပ္ေရ ၁၅၄ ခ်ပ္ကို `အုတ္ခ်ပ္ေရက ဝမ္းဘဲဥ ေျပာင္းျပန္လွန္၊ ဘုရားမူရင္း အုတ္ခ်ပ္သြင္းခဲ့တယ္’လို႔ မွတ္သားခဲ့ပါတယ္။

လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ကိုးရာေက်ာ္က တည္ထားခဲ့တဲ့ ေစတီ ျဖစ္တဲ့အတြက္ တျဖည္းျဖည္း ေမ့ေပ်ာက္ တိမ္ေကာခဲ့ရာမွ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္မွာ ေရႊစာရံဘုရားကို ျပန္လည္ ေဖာ္ထုတ္ခဲ့ၿပီး လူသိမ်ားထင္ရွား လာတာ အႏွစ္ ႏွစ္ဆယ္ နီးပါးမွ်သာ ရွိပါေသးတယ္။


 ေရႊစာရံေစတီဟာ မႏၱေလးၿမိဳ႕မွ ျပင္ဦးလြင္ ကားလမ္းအတိုင္း ၁၃ မိုင္အကြာမွာရွိတဲ့ အုန္းေခ်ာေက်းရြာလမ္းခြဲက ေတာင္ဘက္ သံုးမိုင္ႏွစ္ဖာလံုအကြာ မႏၱေလးယဥ္ေက်းမႈ တကၠသိုလ္၊ ေရႊစာရံ ေဂါက္သီး အားကစားကြင္းနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ ရဲတပ္ဖြဲ႕ အမွတ္(၄) ရဲတပ္ရင္းတို႔ကို ျဖတ္ၿပီး အဘယေခမာ ကုန္းသာယာ (ေဘးကင္း၍ ေအးခ်မ္းသာယာေသာ ကုန္းေျမ)မွာတည္ရွိပါတယ္။ ပုဂံျပည့္ရွင္ အေနာ္ရထာမင္းရဲ႕ မိဖုရားတစ္ပါးျဖစ္တဲ့ သွ်မ္းမင္းသမီး တည္ထားခဲ့တဲ့ ဘုရားျဖစ္တဲ့အတြက္ `မိဖုရားေစာမြန္လွ တည္ထားကိုးကြယ္ ေတာ္မူခဲ့ေသာ ေရႊစာရံျမတ္စြာဘုရား’ ေစတီေတာ္ ျဖစ္ပါသည္။ (သွ်မ္းတုုိ႔နဲ႔ ဗမာတုုိ႔ ျဖစ္ပ်က္ခဲ့ ခုုိင္မွာေသာ သက္ေသ သမုုိင္းအေထာက္ အထားတရပ္ျဖစ္ရွိေနပါတယ္)

ခရစ္ႏွစ္ ၄၁၆ ခုႏွစ္မွာ ေရႊစာရံအမည္ သမုတ္တဲ့ ဆယ့္တစ္မီးၿငိမ္း ေစတီကို ဘုရားဒါယိကာမေစာမြန္လွဟာ နားေတာင္းေတာ္ကို ဌာပနာလို႔ ကမာၻတည္ သေရြ႕ ေထရဝါဒဗုဒၶဘာသာ အရွည္တည္တံ့ ေစရန္အလို႔ငွာ ငါးေတာင္ျပည့္ တည္ထားခဲ့ ပါတယ္။ မိဖုရား ဘုရားတည္တယ္လို႔ ၾကား သိေတာ္မူတဲ့ အေနာ္ရထာမင္းျမတ္ဟာ မင္းခ်င္းေတြကို ေစလႊတ္လို႔ ေထာက္လွမ္းေစပါတယ္။

  ဘုရားမုတ္၀ ကုိလည္း အေရွ႕ေမာသွ်မ္းျပည္ ဖက္သုိ႔ လွည့္ထားေလသည္။ ထုိအခ်င္းအရာကုိ အေနာ္ရထာမင္း ၾကားသိေသာ္ ဘုရားမုတ္ကုိ အေရွ႕ သွ်မ္းျပည္ဖက္သုိ႔ လွည့္ထားလွ်င္ ေစာမြန္လွကုိ သတ္ခဲ့။ ငါစုိးစံရာ အေနာက္ဖက္ ပုဂံျပည္ဖက္သုိ႔ လွည္ထားလွ်င္၊ အသက္ခ်မ္းသာေစ ဟု မင္းခ်င္းမ်ားကုိ ေစလြတ္လုိက္ ေလသည္။

မင္းခ်င္းတုိ႔ ညအခါ ေရာက္လာရာ မင္းသမီး ေစာမြန္လွက တန္စုိး လက္ေဆာင္ေပး၍ အေၾကာင္းကုိ ေမးျမန္ သိရေသာ အခါမွ။ ၎ညတြင္းပင္ မိမိ၏ ကုသုိလ္တုိ႔ကုိ ေအာင္ေမ့ခါ နတ္ေကာင္း နတ္ျမတ္တုိ႔ကုိ တုိင္တည္ အဓိ႒ာန္ျပဳ၍ ငါးေတာင္ျပည့္ေရႊစာရံ ေစတီငယ္ကို ျမစီေသာ ေရႊဖ်င္တဘက္ျဖင့္ ဘုရားေစတီ ကုိပတ္ခ်ည္၍ လွည့္ေလရာ ဘုရားလည္၍ မုတ္၀ အေနာက္ ဖက္မက် အရွ႕ဖက္မက် (သွ်မ္းျပည္မက် ျမန္မာျပည္မက်) သုိ႔ေရာက္ေလသည္။ နံနက္လင္း၍ မင္းခ်င္းတုိ႔ ျမင္ရေသာ ေစာမြန္လွ ကုိခ်မ္းသားေပး၍ ပုဂံသုိ႔ျပန္ၾကေလသည္။

(ဤဘုရားသည္ ေရႊစာရံဘုရား ဟု ယခုထက္တုိင္ ေက်ာ္ေစာလွေပသည္။ ေစာမြန္လွ နားေတာင္းက်ခဲ့ေသာ စမ္းေခ်ာင္းကုိ ယေန႔တု္ိင္ နားေတာင္းက်ေခ်ာင္း ဟုေခၚဆုိၾကသည္။)

 ထုိအခ်င္းရာကုိ အေနာ္ရထာမင္း ၾကားသိရေသာ ေက်နပ္၀မ္းေျမာက္ သည္ႏွင့္အညီ ၎ဘုရား ပတ္လည္တြင္ ေျမတာ- တစ္ေထာင္ လွဴေတာ္မႈသည္ ေနာင္အခါ၊ ပုဂံ- အေလာင္းစည္သူမင္းက ေျမထပ္၍ လွဴေတာ္မႈသည္။ ေနာက္အင္း၀- မုိးညွင္းမင္းတရာႀကီး "သီရိႀတိဘ၀နာဒီတ်ာ ပ၀ရပ႑ိတ ဓမၼရာဇာ" ဘြဲ႕ခံ မုိးညွင္းသတုိး(၇၈၈-၈၀၁) သံေတာင္ ၃၀- အထိျမင့္၍ တည္ေတာ္မႈသည္။

 ဤအခ်င္းရာမ်ားကုိ ေထာက္ရႈျခင္း အားျဖင့္ သွ်မ္းမ်ားႏွင့္ မြန္တုိ႔သည္ အေနာ္ရထာမင္းထက္ ဗုဒၶဘာသာကုိ ေစာလ်င္စြာ ကုိးကြယ္ေနၿပီးျဖစ္ေၾကာင္းသိရွိရသည္။

ဆက္လက္၍ ခရီးဆက္ခဲ့ရာ ယခုသီေပါၿမိဳ႕နား အေရာက္ ဆားထြက္ရွိရာ အရာအရပ္၌ က်န္ရွိေသာ နားေတာင္းတဖက္အား ဌာပနာ၍ (၇-ေတာင္) အျမင့္ရွိေသာ ေစတီတဆူကုိ တည္ေလသည္ ။
ထုိေစတီကုိ သွ်မ္းတုိ႔က ေကာင္းမူးေမာ္ေက ဟု ေခၚသည္။ အခ်ဳိ႕က အႀကိဳေထာက္တဲ့ ေပါ့(ဖခင္) ေစာ္ဘြားႀကီး ေစာလုုံဟုမ္မိန္းနဲ႔ ေမာင္ေတာ္ ခြန္ေကာ္လန္းတို႔နဲ႔ ေတြ႕တဲ့အတြတ္ေၾကာင့္ ေဘာ္ႀကိဳ ဘုရားဟုုေခၚသည္။ ထုုိ႔ေနာက္ မင္းသမီးေလး ေစာမြန္လွသည္ စိတ္ေရာ လူပါပင္ပန္း ဆင္းရဲၿပီး မမာ မက်န္းတဲ့ဒဏ္ေၾကာင့္ နတ္ရြာလားခဲ့ရပါတယ္။

ေရွးတုန္းက ေဘာ္ႀကိဳဘုရားပုံ

 သွ်မ္း မင္းသမီးေလး ေစာမြန္လွသည္ တုိင္းတပါးသုိ႔ လုိက္ပါသြားရကာ မိဖုရား အျဖစ္ တင္ေျမာက္ျခင္း ခံရေသာ္လည္း ေရွးဘ၀ ကုသုိလ္ကံ အေၾကာင္းမလွခဲ့၍ ပုဂံျပည္မွ ႏွင္ထုတ္ျခင္းခံရကာ အျပန္လမ္းတြင္ မိမိကုိးကြယ္ ယုံၾကည္ရာ ဘာသာတရား ေကာင္းမႈကုသုိလ္မ်ား ျပဳလုပ္ေနပါေသာ္လည္း ဖမ္းဆီးသတ္ျဖတ္မည္ဟု ႀကိမ္းေမာင္းျခင္း ခံခဲ့ရရွာကာ ဖခင္ဘုုရင္ႀကီး ေမာ္ေတာ္ စ၀္ေကာ္လ်န္းႏွင့္ သီေပါ ေဘာႀကိဳမွာတြင္ ေတြ႔ဆုံၿပီး ခ်ိန္မွ ကံေတာ္ကုန္ရွာေသာ ေၾကာင့္ သူ႔ဘ၀သူေျခသည္ ေရွးဘ၀က ျပဳခဲ့ ကံတရားေၾကာင့္  ကံအေၾကာင္း မလွရွာေသာ ေစာမြန္လွ အျဖစ္သုိ႔ေရာက္ရွိခဲ့ရေလသည္။

မည္သုိ႔ပင္ ရိွေစကာမႈ ေနာ္ရထာမင္းသည္ ကံသူအႀကိဳးေပးဟု ဆုိရေလမလား မိမိျပဳသမွ် ဒီဘ၀နဲ႔ပဲ ေပးဆပ္ခဲ့ရသည္ဟုေျပာမလား အထင္ကရ မင္းျဖစ္ေသာ္ညားလည္း ကၽြဲခတ္၍ နတ္ရြာစံ (ေသဆုံး) ရေလကာ ပုဂံျပည့္ရွင္ မင္းအေနာ္ရထာရုပ္ကလာပ္အား မိမိမင္းညီမင္းသား ႏွင့္ မိမိပုဂံတုိင္းသူျပည္သား အေပါင္းတုိ႔ မေတြ႔လုိက္ရရွာေတာ့ေပ။

ထူးဆန္းဘြယ္ ေဘာ္ႀကိဳဘုုရား ဘုရားႀကီး၏ ပရိဝုဏ္အတြင္း အေနာက္ေျမာက္ေထာင့္၌ ေပါက္လွ်က္ ရွိေသာ စကားပင္မွာ ဘုရား ၊ေစတီ၊ အုတ္၊ ျပာသာဒ္၊ ထီးေတာ္၏ အျမင့္ထက္သို႔ မည္သည့္ အခါမွ် ျမင့္တက္ မသြားျခင္း၊ ဘုရားႀကီး၏ အေနာက္ေတာင္ေထာင့္ အရပ္တြင္ ေစတီေတာ္၏ ေအာက္မွ ေရစီးဆင္း ေနၿပီး ဆယ့္ႏွစ္လရာသီ ခမ္းေျခာက္မွဳမရွိျခင္း၊ (ေစတီေတာ္၏ ေပ(၂ဝဝ)အကြာတြင္ အုတ္ေရ ကန္ေလးတစ္ခု တည္ေဆာက္ထားၿပီး အယားအရံ ေဝဒနာရွင္မ်ား၊ မ်က္စိေဝဒနာရွင္မ်ား ၄င္းေရကုိခ်ိဳးျခင္း၊ မ်က္စဥ္းခတ္ျခင္းျဖင့္ မ်က္စိေဝဒနာမ်ား ေပ်ာက္ကင္းျခင္း၊ ေရစင္ကို ေဆာင္က်ဥ္းထားပါက လာဘ္လာဘ ေကာင္းမြန္ျခင္း၊ အႏၲရာယ္ကင္းျခင္း စသည္ျဖင့္ မုခ္မ်ားတြင္သာ အစဥ္အၿမဲ ကိန္းဝပ္စံပယ္ေသာ ႐ုပ္ပြားေတာ္ မ်ားသည္ သီတင္းသံုးသည္႔ မုခ္မ်ားတြင္သာ အစဥ္အၿမဲ ကိန္းဝပ္စံပယ္ေစရျခင္း၊ ပင့္ေဆာင္သည့္ အခါတြင္လည္း ေရွ႕ေနာက္တြဲစဥ္ မ်ားအတုိင္း ပင့္ေဆာင္ရျခင္း၊ မုခ္(၄)မုခ္တြင္ ဘုရားအားမ်က္ႏွာမူ၍ ေစာင့္ေရွာက္ေနေသာ ဘီလူး႐ုပ္တု (၅)႐ုပ္ရွိျခင္း၊ (ေရွးယခင္အခါ ကအမဲသားစိမ္းမ်ားကို အပတ္စဥ္ ေကြၽးေမြးရျခင္း၊ ယခုအခါ ထိုသို႔ မျပဳလုပ္ၾကေတာ့ေပ။) စသည့္ ထူးျခားဖြယ္ရာမ်ား အမ်ားအျပား ရွိသည္။ 

မုိးညွင္းသတုိးမင္းသည္ ျပဳသူမ်ား ၾကည္ညိဳ သဒၶါပြားေစႏုိင္ရန္ ရည္သန္၍ သကၠရာဇ္ ၇၆၅ ခုႏွစ္ ျပန္လည္ျပဳျပင္ခဲ့သည္။

သကၠရာဇ္ (၈၄၂-၈၆၄) ဒုတိယမင္းေခါင္ အင္း၀ ေရႊထီးနန္းကုိ စုိးစံစဥ္ကာလတြင္ ျဖစ္သည္။ ေစာ၀္လုံ (ေခၚ) စလုံေစာ္ဘြားသည္လည္း ျပန္လည္ျပဳျပင္ခဲ့သည္။

ေဘာ္ႀကိဳဘုရားသည္ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း ၉၀၀ ခန္႔ကတည္း ထားခဲ့သည္ ေရွးေဟာင္းဘုရား တဆူျဖစ္သည္။  ျမန္မာမင္း အဆက္ သွွ်မ္းမင္း အဆက္ ျပန္လည္ ျပဳျပင္တည္ထားကုုိးကြယ္ ခဲ့ေသာေၾကာင့္ ၁၉၉၅ - ၁၉၉၆ ခုႏွစ္အတြင္း ဒုတိယ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ႀကီးခင္ညြန္႔၏ အမိန္႔အရ ေဘာ္ႀကိဳဘုရားအား အႀကီးအက်ယ္ ျပန္လည္ျပင္ဆင္ခဲ့သည္။ အမွန္တကယ္ေတာ့ ရႀတယာ အရျပဳျပင္ျခင္းသာျဖစ္သည္။




ဗုိလ္ခင္ညြန္႔၏ ယတရာအရ ျပဳျပင္ခဲ့ေသာ ေဘာ္ႀကိဳဘုရား










မည္တုိ႔ပင္ ရႀတယာအရ ေစတီဘုရား မ်ားအား ျပဳျပင္ ေစကာမႈ လူထု၏ အာဏာအား မတရား သိမ္းစည္း ထားျခင္း၊ လူထုအား မတရား ခုိင္းေစျခင္း တုိ႔ေၾကာင့္ မိမိတုိ႔ အခ်င္းခ်င္းၾကား အာဏာအေ၀ မတဲ့၍ ဖမ္းဆီး ခ်ဳပ္ေနွာင္ျခင္း ခံရရွာ ေလသည္။