ပအို၀္းတို႔ ေပ်ာ္သည့္ပြဲ / ဒုံးလြတ္ပြဲ (ပြယ္လုဖုဲင္)

ဒံုးကို လူေနအိမ္ေျခမရွိသည့္ ကြင္းျပင္သို႔သာ ပစ္လႊတ္ၾက၏။ ဒံုးလႊတ္ပြဲ က်င္းပရန္ တာဝန္ယူ ထားသည့္႐ြာသည္ တစ္႐ြာလွ်င္တစ္လံုးက် မိမိႀကိဳက္ႏွစ္သက္သည့္ ဒံုးဆရာကို ခိုင္းႏိုင္၏။ ဒံုးႀကီး တစ္လံုးကို က်ပ္ ၆ဝဝဝမွ ၁ဝဝဝဝ ထိေပးရ၏။ နာမည္ၾကီး လိြဳင္ေကာ္/႐ြိဳင္/ဘုရားဗြာ (ဘုရားျဖဴ) ၊ ေတာင္ၾကီး၊ ေကာ္သာေ႐ြးဒံုးမ်ားမွာ ၈ဝဝဝ ေက်ာ္ ေပးရ၏။ ဒံုးလႊတ္ပြဲ က်င္းပသည့္ေန႔ ၁၂ နာရီေလာက္ တြင္ မိမိတို႔ဒံုးမ်ားကို ထမ္းကာ ေစတီကို  သံုးပတ္ပတ္ၾက၏။ အားအင္ျပည့္ၿဖိဳး၍ သန္မာထြားက်ိဳင္းသူ သည္ ဒံုးကိုထမ္းရ၏။ အခ်ိဳ႕႐ြာမွ မထမ္းႏိုင္သူမ်ားသည္ ဗလေကာင္းသူကို ၅ဝက်ပ္ေလာက္ေပး၍ ငွားထမ္းၾက၏။ သို႔ေသာ္နည္း၏။ မိမိတို႔ဘာသာ ထမ္းၾကသည္က မ်ားေလသည္။


ေန႔ဆြမ္းကပ္ျပီးသည္ႏွင့္ ဒံုးကို ေစတီ႐ွိရာသို႔ယူေဆာင္၍ အိုးစည္တီးကာ ညာသံ ေပး၍ ကၾက၏။ အခ်ိဳ႕က သိုင္းကြက္မ်ားျဖင့္ ကၾက၏။ ထိုးကြင္းထိုးထားသူ လူၾကီးမ်ားက မိမိတို႔ ထိုးကြင္းေပၚေအာင္ ေဘာင္းဘီကိုပင့္၍ ယဥ္ယဥ္ေက်းေက်း ကၾက၏။ လူၾကီးေရာ လူငယ္အ႐ြယ္မ်ားပါ ေရာ၍ကၾကသည္မွာ မေမာႏိုင္ မပန္းႏိုင္ေအာင္ပင္ ျဖစ္၏။ အမ်ိဳးသမီးမ်ားပင္ ကၾက၏။ အခ်ိဳ႕ အမ်ိဳးသမီးမ်ားမွာ အမ်ိဳးသားမ်ားေပ်ာ္၍ ကၾကသည္ကို ၾကည့္႐ႈအားေပးၾက၏။ ပအိုဝ္းတိုင္းရင္းသားတို႔ က်င္းပေသာ ပြဲေတာ္မ်ားအနက္ ဒံုးလႊတ္ပြဲ သည္ ပအိုဝ္းတို႔ အေပ်ာ္ဆံုး ပြဲေတာ္ျဖစ္၏။ ေစတီေတာ္ကို သံုးၾကိမ္လွည့္ပတ္ ပူေဇာ္ၿပီးေသာအခါ ႐ႈိ႕လႊတ္ရန္အတြက္ ေျဖာင့္ေအာင္လုပ္ထားသည့္ဝါးျဖင့္ ဒံုးကိုု အၿမီးတပ္ရ၏။ အၿမီးတပ္ ရာတြင္ သြပ္ႀကိဳးျဖင့္ တင္းေအာင္ရစ္ပတ္ ခ်ည္ေႏွာင္ရ၏။ တင္းေအာင္ မခ်ည္ေႏွာင္ပါက ဒံုးသည္ သြားခ်င္ရာသို႔သြားတတ္၏။ ထို႔ေၾကာင့္တင္းေအာင္၊ ၿမဲေအာင္ခ်ည္ေႏွာင္ ရေလသည္။

ဒံုးကို အၿမီးတပ္ခ်ည္ေႏွာင္ၿပီးေသာ အခါေစတီတစ္ပတ္ ျပန္ပတ္ရေသး၏။ ထို႕ေနာက္ ဒံုးပစ္လႊတ္စင္သို႔ မိမိတို႔အဖြဲ႕အလိုက္ အိုးစည္ဗံုေမာင္းတီးကာ ကခုန္၍ ဒံုးကို ထမ္းသြားၾကေလသည္။ ဒံုးပစ္လႊတ္စင္ကို ပအိုဝ္းတို႔က '' လုဖဲုင္ကဲန္း '' (မီးစင္) ဟုေခၚ၏။ ဒံုးပစ္လႊတ္သူသည္ ခ်ိန္႐ြယ္ထားေသာ အရပ္မ်က္ႏွာဘက္သို႔ စနက္တံကိုတပ္ၿပီး မီး႐ႈိ႕ရသည္။ စနက္တံကိုမီး႐ႈိ႕စဥ္ အခ်ိဳ႕ဒံုးဆရာသည္ ေလယာဥ္ပ်ံကိုယ္ထည္ သတၱဳစကို ေသးေသးေလးညွပ္၍ ထည့္ထားသျဖင့္ အေဝးမွၾကည့္လွ်င္ ေဖြးကနဲ ျမင္ေနရသည္။ မီး႐ႈိ႕စဥ္ ႐ႈိ႕သူက မည္သည့္႐ြာမွ ဒံုးျဖစ္ေၾကာင္း ေခါင္းေပါင္းကုိ ေဝွ႔ယမ္းကာ  ေၾကညာေပးသည္။

စနက္တံမွ စေလာင္ၿပီး ယမ္းကို မီးကူးသည္ႏွင့္ ယမ္း၏ တြန္းကန္မႈေၾကာင့္ ဒံုးသည္ ႐ုန္းကန္ ထြက္ေျပးေလေတာ့၏။ အခ်ိဳ႔မွာ ျပဳလုပ္စဥ္က အခ်ိဳးအစား မမွန္သျဖင့္ ေပါက္ကြဲတတ္ေလသည္။ ဒံုးအတြင္းမွ ယမ္းကို မီးေလာင္ရာတြင္ ဒံုး၏ ထိပ္ပိုင္းမွ စေလာင္၏။ ဒံုးေသးကေလးမ်ားမွာ အလယ္တြင္ စေလာင္ျပီး ေအာက္သို႕ဆက္ေလာင္၏။ ထို႕ေနာက္ တဆင့္ၿပီးတဆင့္ အထက္သို႔ေလာင္၏။ ဒံုးစလႊတ္သည့္ အခ်ိန္ႏွင့္ ဒံုးတက္သြားသည့္ အခ်ိန္တြင္ ေခါင္းေပါင္းကို ေဝွ႕ယမ္း၍ ကၾကသည္မွာ ေပ်ာ္စရာေကာင္းလွ၏။

ဒံုး၏စနက္တံကို႐ႈိ႕သူသည္ တစ္ခါတစ္ရံ ေပါက္ကြဲတတ္သျဖင့္ အႏၱရာယ္မျဖစ္ေစရန္ အတြက္ ဒံုးလႊတ္စင္ေပၚမွ အခ်ိန္မွီ ျပန္ဆင္းႏိုင္ရန္ စီစဥ္ထားရ၏။ အခ်ိဳ႕မွာ တစ္ႀကိမ္႐ႈိ႕၍ မေလာင္ပါက သံုးႀကိမ္ထိ ႐ႈိ႕ရသည္လည္း႐ွိ၏။ ေ႐ွးက ဒံုးတို႔သည္ ေန႔ဝက္ခရီးမွ်အထိ သြားသည္ဟုၾကားဖူးသည္။ ယခုေခတ္ကာလ ဒံုးမ်ားမွာသံုးမိုင္မွေျခာက္မိုင္အထိသြားေလသည္။